Daspara, a serene village in Tripura, has gained recognition as a thriving bio-village, showcasing how rural communities can lead the way in sustainability. This transformation is driven by the Tripura Renewable Energy Development Agency (TREDA) under a unique initiative to integrate renewable energy, organic farming, and eco-friendly practices into rural life.
A major focus of Daspara’s success is its use of green energy. Solar power has been adopted for lighting, cooking, and irrigation, drastically reducing the village’s dependence on conventional energy sources. Bio-digesters convert organic waste into biogas, and solar dryers are utilized for food preservation, cutting waste and boosting efficiency. The village emphasizes organic farming as a key to sustainable agriculture. Farmers have embraced the use of organic fertilizers and biopesticides, ensuring eco-friendly farming that enhances soil health and crop productivity.
Additionally, water-efficient practices like rainwater harvesting and drip irrigation have been introduced to combat water scarcity and optimize resource usage. This holistic approach includes waste management and eco-tourism, making Daspara a self-sustaining and environmentally resilient community. As a testament to the power of community-driven initiatives, Daspara serves as a replicable model for rural India, inspiring others to adopt similar green practices for a sustainable future.
Daspara’s success has also led to the establishment of similar bio-villages across Tripura, with the state government planning to set up 100 such villages in the future. As of now, 10 bio-villages are already set up. Moreover, the project’s holistic approach ensures that these benefits are sustainable in the long run.
त्रिपुरा का शांतिपूर्ण गांव दासपारा अब एक फलता-फूलता बायो-विलेज बनकर उभरा है, जो यह दर्शाता है कि ग्रामीण समुदाय किस तरह स्थिरता की दिशा में नेतृत्व कर सकते हैं। यह परिवर्तन त्रिपुरा रिन्यूएबल एनर्जी डेवलपमेंट एजेंसी (TREDA) की एक अनूठी पहल के तहत हुआ है, जिसमें नवीकरणीय ऊर्जा, जैविक खेती और पर्यावरण-अनुकूल प्रथाओं को ग्रामीण जीवन में शामिल किया गया है।
दासपारा की सफलता का मुख्य आधार इसका हरित ऊर्जा का उपयोग है। यहां सौर ऊर्जा को प्रकाश, खाना पकाने और सिंचाई के लिए अपनाया गया है, जिससे पारंपरिक ऊर्जा स्रोतों पर निर्भरता में भारी कमी आई है। बायो-डाइजेस्टर के माध्यम से जैविक कचरे को बायोगैस में बदला जाता है और सौर ड्रायर का उपयोग खाद्य संरक्षण के लिए किया जाता है, जिससे कचरे में कमी और दक्षता में वृद्धि होती है।
गांव में जैविक खेती को स्थायी कृषि का महत्वपूर्ण हिस्सा बनाया गया है। किसानों ने जैविक खाद और जैव कीटनाशकों का उपयोग करना शुरू किया है, जिससे मिट्टी की उर्वरता और फसलों की उत्पादकता बढ़ी है। इसके साथ ही, जल संरक्षण के लिए वर्षा जल संग्रहण और ड्रिप सिंचाई जैसी जल-कुशल तकनीकों को भी अपनाया गया है।
यह समग्र दृष्टिकोण कचरा प्रबंधन और इको-टूरिज्म को भी शामिल करता है, जिससे दासपारा आत्मनिर्भर और पर्यावरणीय रूप से मजबूत समुदाय बन गया है। सामुदायिक प्रयासों की शक्ति का प्रमाण देते हुए, दासपारा ग्रामीण भारत के लिए एक मॉडल के रूप में काम कर रहा है, जो अन्य समुदायों को भी ऐसे हरित प्रथाओं को अपनाने के लिए प्रेरित कर रहा है।
दासपारा की सफलता ने त्रिपुरा में अन्य बायो-विलेज की स्थापना का मार्ग प्रशस्त किया है। वर्तमान में, राज्य सरकार ने 100 ऐसे गांवों की स्थापना की योजना बनाई है, जिनमें से 10 पहले ही विकसित हो चुके हैं। इस परियोजना का समग्र दृष्टिकोण यह सुनिश्चित करता है कि इन लाभों को लंबे समय तक बनाए रखा जा सके।
त्रिपुरातील शांत गाव दासपारा आता एक समृद्ध बायो-विलेज म्हणून ओळखले जाते, जे दर्शविते की ग्रामीण समुदाय कसे स्थिरतेच्या दिशेने नेतृत्व करू शकतात. हा बदल त्रिपुरा रिन्यूएबल एनर्जी डेव्हलपमेंट एजन्सी (TREDA) च्या अनोख्या उपक्रमाअंतर्गत झाला आहे, ज्यामध्ये नवीकरणीय ऊर्जा, जैविक शेती आणि पर्यावरणास अनुकूल प्रथा ग्रामीण जीवनात समाविष्ट केल्या गेल्या आहेत.
दासपारा यशाचा मुख्य आधार त्याचा हरित ऊर्जा वापर आहे. येथे सौर ऊर्जा प्रकाश, स्वयंपाक आणि सिंचनासाठी वापरली जाते, ज्यामुळे पारंपरिक ऊर्जा स्रोतांवर अवलंबन मोठ्या प्रमाणात कमी झाले आहे. बायो-डायजेस्टरच्या माध्यमातून जैविक कचरा बायोगॅसमध्ये रूपांतरित केला जातो आणि सौर ड्रायरचा उपयोग अन्न संरक्षणासाठी केला जातो, ज्यामुळे कचऱ्यात घट आणि कार्यक्षमतेत वृद्धी होते.
गावात जैविक शेतीला शाश्वत शेतीचा महत्वाचा भाग बनवण्यात आले आहे. शेतकऱ्यांनी जैविक खते आणि जैव कीटकनाशकांचा वापर सुरू केला आहे, ज्यामुळे मातीची पोषणतत्त्वे आणि पिकांची उत्पादकता वाढली आहे. यासोबतच, जलसंचयासाठी पर्जन्यजल संचय आणि ड्रिप सिंचनासारख्या जल-कुशल तंत्रांचा अवलंब करण्यात आलेला आहे.
हा समग्र दृष्टिकोन कचरा व्यवस्थापन आणि इको-टुरिझमसारख्या बाबींना देखील समाविष्ट करतो, ज्यामुळे दासपारा आत्मनिर्भर आणि पर्यावरणानुसार सक्षम समुदाय बनला आहे. सामुदायिक प्रयत्नांची ताकद दाखवणारा दासपारा ग्रामीण भारतासाठी एक आदर्श मॉडेल म्हणून कार्यरत आहे, जो इतर समुदायांना देखील अशा हरित प्रथांचा अवलंब करण्यासाठी प्रेरित करतो.
दासपाराच्या यशामुळे त्रिपुरात इतर बायो-विलेजची स्थापना करणे सोपे झाले आहे. सध्यातरी राज्य सरकारने १०० अशा गावांच्या स्थापनेसाठी योजना आखली आहे, त्यापैकी १० गावं आधीच विकसित झाली आहेत. या प्रकल्पाचा समग्र दृष्टिकोन याची खात्री करतो की या फायद्यांना दीर्घकाळ टिकवता येईल.
ત્રિપુરામાં આવેલું શાંત ગામ દાસપારા હવે એક વિકાસશીલ બાયો-ગામ તરીકે ઓળખાય છે, જે દર્શાવે છે કે ગ્રામીણ સમુદાય કેવી રીતે સસતિતા માટેનો માર્ગ બતાવી શકે છે. આ પરિવર્તન ત્રિપુરા નવિનીકરણ ઊર્જા વિકાસ એજન્સી (TREDA) દ્વારા શરૂ થયેલી અનોખી પહેલ હેઠળ થયું છે, જેમાં નવિનીકરણ ઊર્જા, જૈવિક ખેતી અને પર્યાવરણના અનુકૂળ પદ્ધતિઓને ગ્રામીણ જીવનમાં સમાવી લેવામાં આવ્યું છે.
દાસપારા ની સફળતા ની મુખ્ય આશા એનું ગ્રીન એનર્જી ઉપયોગ છે. અહીં સોલર પાવર પ્રકાશ, રસોઈ અને સિંચાઈ માટે અપનાવવામાં આવી છે, જેના દ્વારા પરંપરાગત ઊર્જા સ્ત્રોતો પર પરિપૂર્ણ નિર્ભરતા ઘટી ગઈ છે. બાયો-ડાયજેસટર દ્વારા જૈવિક કચરાને બાયો ગેસમાં ફેરવવામાં આવે છે અને સોલર ડ્રાયરોનો ઉપયોગ ખોરાકના સંરક્ષણ માટે કરવામાં આવે છે, જેના કારણે કચરામાં ઘટાડો અને કાર્યક્ષમતામાં વધારો થાય છે.
ગામમાં જૈવિક ખેતીને સસતિત ખેતીનો મહત્વનો ભાગ બનાવવામાં આવ્યો છે. ખેડુતોએ જૈવિક ખાંડ અને જૈવ કીટનાશકોનો ઉપયોગ કરવાની શરૂઆત કરી છે, જેના કારણે માટીની ગુણવત્તા અને પાકની ઉત્પાદનક્ષમતા વધતી છે. આ ઉપરાંત, જળ સંરક્ષણ માટે વરસાદી જળ સંગ્રહ અને ડ્રિપ સિંચાઈ જેવી જળ-દક્ષ પદ્ધતિઓને પણ અપનાવવામાં આવી છે.
આ સંકલિત દૃષ્ટિકોણમાં કચરો વ્યવસ્થાપન અને ઈકો-ટૂરીઝમને પણ સમાવિષ્ટ કરવામાં આવ્યો છે, જેના દ્વારા દાસપારા સ્વચાલિત અને પર્યાવરણ અનુકૂળ સમુદાય બન્યો છે. સમુદાય દ્વારા કરવામાં આવેલી શ્રમશક્તિનો પુરાવો તરીકે, દાસપારા ગ્રામીણ ભારત માટે એક મૉડેલ તરીકે કાર્ય કરી રહી છે, જે બીજાં સમુદાયોને પણ આવા ગ્રીન અભિગમ અપનાવવા માટે પ્રેરિત કરે છે.
દાસપારા ની સફળતાએ ત્રિપુરામાં અન્ય બાયો-ગામોની સ્થાપના માટે માર્ગ प्रशસ્ત કર્યો છે. હાલ રાજ્ય સરકારએ ૧૦૦ આવા ગામો બનાવવાની યોજના બનાવી છે, જેમાંથી ૧૦ ગામો પહેલાથી વિકસિત કરવામાં આવ્યા છે. આ પ્રકલ્પનો સંકલિત દૃષ્ટિકોણ એ સુનિશ્ચિત કરે છે કે આ ફાયદાઓ લાંબા ગાળે ટકી શકે છે.
త్రిపురాలోని శాంతమైన గ్రామమైన దాసపారా ఇప్పుడు ఒక అభివృద్ధి చెందిన బయో-విల్లేజ్గా మారింది, ఇది గ్రామీణ సముదాయాలు స్థిరత్వం కోసం మార్గదర్శకంగా ఎలా ప్రవర్తించగలవో చూపిస్తుంది. ఈ మార్పు త్రిపురా రిన్యూయబుల్ ఎనర్జీ డెవలప్మెంట్ ఏజెన్సీ (TREDA) యొక్క ప్రత్యేక ప్రాజెక్టు ద్వారా వచ్చింది, ఇందులో పునరుత్పత్తి శక్తి, జీవవికసిత వ్యవసాయం మరియు పర్యావరణానుకూల పద్ధతులను గ్రామీణ జీవితంలో సమకూర్చడం జరిగింది.
దాసపారాకు చెందిన విజయానికి ప్రధాన కారణం గ్రీన్ ఎనర్జీ వినియోగం. ఇక్కడ సౌర శక్తిని వెలుతురు, వంట, మరియు పళ్లెవటానికి ఉపయోగిస్తున్నారు, దీంతో గ్రామం సంప్రదాయ శక్తి వనరులపై ఆధారపడి ఉండడం చాలా తగ్గిపోయింది. బయో-డైజెస్టర్ల ద్వారా జీవ కసరత్తును బయోగ్యాస్గా మార్చడం జరుగుతుంది, అలాగే సౌర డ్రయర్లు ఆహారాన్ని సంరక్షించేందుకు ఉపయోగించబడతాయి, ఇది వ్యర్థాలను తగ్గించి, పనితీరు పెంచుతుంది.
గ్రామంలో జీవవికసిత వ్యవసాయాన్ని స్థిరమైన వ్యవసాయంగా భావిస్తున్నారు. రైతులు జీవవికసిత ఎరువులు మరియు జీవ కీటకనాశకాలను ఉపయోగించడం మొదలుపెట్టారు, దీని ద్వారా మట్టి ఆరోగ్యం మరియు పంటల ఉత్పత్తిని పెంచవచ్చు. అంతే కాకుండా, నీటి నిర్వహణ కోసం వర్షం నీరు సేకరణ మరియు డ్రిప్ ఇరిగేషన్ వంటి నీటి-దక్షతా పద్ధతులను కూడా అనుసరిస్తున్నారు.
ఈ సమగ్ర దృక్కోణం వ్యర్థ నిర్వహణ మరియు ఇకో-టూరిజాన్ని కూడా కలిగి ఉంది, దీంతో దాసపారా స్వతంత్రంగా పనిచేసే మరియు పర్యావరణ సంబంధమైన సముదాయం గా మారింది. సముదాయ ఆధారిత ప్రయత్నాల శక్తిని చూపిస్తూ, దాసపారా గ్రామీణ భారతదేశం కోసం ఒక నమూనా వంటిది, ఇది ఇతర గ్రామాలనూ అలాంటి పచ్చని పద్ధతులు అనుసరించాలని ప్రేరేపిస్తుంది.
దాసపారా విజయానికి కారణం, త్రిపురాలో ఇతర బయో-విల్లేజ్ల స్థాపనను సులభతరం చేసింది. ప్రస్తుతానికి, రాష్ట్ర ప్రభుత్వం 100 బయో-విల్లేజ్ల స్థాపన కోసం ప్రణాళికలు రూపొందించింది, వాటిలో 10 గ్రామాలు ఇప్పటికే అభివృద్ధి చెందినవి. ఈ ప్రాజెక్ట్ యొక్క సమగ్ర దృక్కోణం దీర్ఘకాలంలో ఈ లాభాలను కొనసాగించడానికి నిర్ధారిస్తుంది.
ತ್ರಿಪುರಾದ ಶಾಂತವಾದ ಗ್ರಾಮ ದಾಸಪಾರಾ ಈಗ ಒಂದು ಯಶಸ್ವಿ ಬಯೋ-ಹೋಳಿ ಗ್ರಾಮವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಸಮುದಾಯಗಳು ಹೇಗೆ ಶಾಶ್ವತತೆಗಾಗಿ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕವಾಗಬಹುದು ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಪರಿವರ್ತನೆಯನ್ನು ತ್ರಿಪುರಾ ನವೀಕರಣಶೀಲ ವಿದ್ಯುತ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಂಸ್ಥೆ (TREDA) ನಡೆಸಿದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಯೋಜನೆ ಮೂಲಕ ಸಾಧಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ನವೀಕರಣಶೀಲ ಇಂಧನ, ಜೈವಿಕ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಸ್ನೇಹಿ ಅಭ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಗ್ರಾಮೀಣ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
ದಾಸಪಾರಾ ಯಶಸ್ಸಿನ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವು ಅದರ ಹಸಿರು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಬಳಸುವುದು. ಇಲ್ಲಿ ಸೌರ ಶಕ್ತಿ ಬೆಳಕಿಗಾಗಿ, ಅಡುಗೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ನೀರಾವರಿ ಮಾಡಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ, ಇದರಿಂದ ಗ್ರಾಮವು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವಿದ್ಯುತ್ ಮೂಲಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬನೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಬಯೋ ಡೈಜೆಸ್ಟರ್ಗಳ ಮೂಲಕ ಜೀವವಂತ ಕಚರೆಯನ್ನು ಬಯೋಗ್ಯಾಸ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸೌರ ಡ್ರೈಯರ್ಗಳನ್ನು ಆಹಾರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ವ್ಯರ್ಥವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದರೊಂದಿಗೆ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.
ಗ್ರಾಮವು ಜೈವಿಕ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಶಾಶ್ವತ ಕೃಷಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿ ಮಾಡಿದೆ. ರೈತರು ಜೈವಿಕ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳು ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಕೀಟನಾಶಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ರೈತ ಕೃಷಿಯನ್ನು ಬೆಳೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಮಣ್ಣಿನ ಆರೋಗ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಉತ್ಪತ್ತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ, ನೀರಿನ ಕಷ್ಟವನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಆವರಣ ಜಲ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ಡ್ರಿಪ್ ಸಿಂಚನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಈ ಸಮಗ್ರ ದೃಷ್ಟಿಕೋಣವು ಹಳೆಯ ಕಚರೆಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಇಕೊ-ಪರ്യಟನೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಇದರಿಂದ ದಾಸಪಾರಾ ಸ್ವಯಂಮೂಢ ಮತ್ತು ಪರಿಸರಪ್ರೇಮಿ ಸಮುದಾಯವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸಮುದಾಯ ಪ್ರೇರಿತ ಪ್ರಯತ್ನದ ತಾಜಾ ಪ್ರমাণವಾಗಿ, ದಾಸಪಾರಾ ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತಕ್ಕಾಗಿ ಮಾದರಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಇತರ ಸಮುದಾಯಗಳನ್ನು ಹಸಿರು ಅಭ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತದೆ.
ದಾಸಪಾರಾದ ಯಶಸ್ಸು ತ್ರಿಪುರಾದಲ್ಲಿ ಇತರ ಬಯೋ-ಹೋಳಿ ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ, ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ 100 ಬಯೋ-ಹೋಳಿ ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಯೋಜನೆ ರೂಪಿಸಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ 10 ಗ್ರಾಮಗಳನ್ನು ಈಗಾಗಲೇ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯ ಸಮಗ್ರ ದೃಷ್ಟಿಕೋಣವು ಈ ಲಾಭಗಳನ್ನು ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
A CSR Initiative of
Designed and Executed by
Implemented by
Technology is a useful servant, but a dangerous master, it was rightly said. Electronic devices have grown into an inevitable part of our daily lives.
