Bhutan, a small landlocked country, is the only carbon negative country in the world. The forests cover 70% of its territory and most of its population lives in rural areas. Its constitution require the country to maintain at least 60% forest cover at all times. These forests not only provide clean air and water but also absorb more carbon than the country emits.
Ani(Ani)
Hydropower, Bhutan’s largest economic sector, provides almost all domestic electricity and is also exported to India. The farmers are provided free electricity so they don’t need to burn wood, helping to reduce carbon emissions. Now, because the country exports energy to its neighbouring countries, it also ensures that no carbon intensive energy production takes place in their surrounding areas.
This means Bhutan contributes almost nothing to global warming.
Yet, it is among the most vulnerable to the impacts of climate change and face the risks that it has done little to cause, thanks to its geographical location.
The beautiful mountains, valleys and rivers add to its beauty, but they also make the country more vulnerable to floods, landslides and other climate change induced disasters.
The glaciers are melting, there is a shift in the pattern of rainfall and the rural people that are dependent on agriculture and hydro power face growing uncertainity.
Bhutan’s Climatic Diversity
Bhutan’s climate is not uniform. The southern foothills of the Himalayas have a subtropical climate, with steady temperatures between 15°C and 30°C and annual rainfall of 2,000 to 5,000 mm. in the central part of the country, summers are warm but winters turn much cooler. In the north, the climate is alpine, with short, cool summers, harsh winters, and limited rainfall of about 400 mm a year.
Most of the rainfall in Bhutan comes from the southwest monsoon between June and September, though its intensity and timing differ across regions.
These variations create local climates that affect farming and water supply, and also makes it vulnerable to risks associated with climate change. While this variation supports rich biodiversity, it also means the effects of climate change are uneven across the country.
Glacial Lake Outburst Floods
One of the most visible impacts of climate change in Bhutan is the retreat of glaciers.
The glaciers are a significant part of Bhutan’s Himalayan landscape. They feed the rivers that support its agriculture and generate the hydropower which supplies electricity to most of the country. Hydropower is also Bhutan’s largest export, with around 70% of it sold to India.
Rising temperatures in the Himalaya are causing glaciers to retreat rapidly—by some estimates, 30 to 60 meters each decade. There have been reports that Bhutan lost nearly 23% of its glacier area between 1980 and 2010. This creates a serious danger. As the ice retreats, it leaves behind glacial lakes that can suddenly burst and cause heavy floods, causing severe destruction.
This phenomenon is known as Glacial Lake Outburst Flood (GLOF). This is a kind of flood that occurs when water that has collected in a glacial lake is suddenly released.
Now, what are glacial lakes? Glacial lakes are formed when glaciers melt and the water gets trapped behind natural dams made of ice, rock, or soil, called a moraine.
With time, this natural dam weakens. If it breaks or collapses, all the water that was stored in the lake rushes out suddenly. And this is what we call a GLOF. These floods, carrying rocks, debris, and mud are extremely dangerous which can wash away villages, farmland, roads, and hydropower plants within minutes, putting entire population at risk.
Bhutan is especially vulnerable because of its location in eastern Himalayas.
A notable example is the 1994 Lugge Tsho Glacial Lake Outburst Flood (GLOF) that occurred in the Lunana region of Punakha district of Bhutan. When the lake burst, it released millions of cubic meters of water, causing a massive flood. The disaster killed at least 21 people, washed away houses and bridges, and destroyed agricultural land in the Punakha–Wangdue valley, one of Bhutan’s most fertile regions.
The country has more than 700 glacial lakes, and scientists warn that at least 25 of them are considered “potentially dangerous.” Thorthormi Lake in northwestern Bhutan is a prime example. It has been regarded as one of the most dangerous lakes in the country. The lake is supported by a moraine dam and if this collapses someday, it could sweep away thousands of people living in the valleys below including the infamous Punakha, the cultural and historical center of Bhutan.
Changing Rainfall and Flood Risks
Shifts in rainfall patterns is another challenge. Farmers, who are the backbone of the economy and make up more than half of the population, rely on rainfall for the agricultural activities. Some years, there is flood, damaging crops and causing landslides. In other years, the monsoon is delayed or there is less rainfall, leaving rivers dry, and in turn affecting agriculture.
For example, in eastern Bhutan, there have been reports of dry spells. Traditionally, the country has always been dependent on a stable monsoon system. But today, there is a change in the pattern. The monsoons now arrive late, end earlier than expected or sometimes, comes in sudden bursts that can be very destructive. In some years, these dry spells create draught like situations, reducing yields of staple crops like rice and maize. And in others, heavy rainfall causes landslides and flash floods.
In 2021, for instance, unsual heavy rains caused flash floods and landslides in several parts of the country. Roads and bridges were swept away, causing loss of lives and leaving some villages completely cut off for days.
Farmers lost crops just before the harvest, which was a huge setback for the people who are dependent on agriculture for food and income. It has been projected that rice, the staple crop, would be significantly affected if the temperature continues to rise, which sadly, would. Now, for a country that is already reliant on food imports, and has little cultivable land (due to its geographical location) for large-scale farming, these weather disruptions also pose a direct threat to food security.
Hydropower and Energy Security
Hydropower is the backbone of Bhutan’s economy. It is also Bhutan’s largest export, with around 70% of it sold to India. However, this dependence also creates a major vulnerability.
Hydropower requires stable and predictable river flows. The rivers in the country depend on rainfall and melting glaciers. Reduced snow and ice cover may lower river flows in the summer season, reducing electricity production. At the same time, heavy rains and floods can damage hydropower plants. Too much water at once, during floods or GLOFs, can damage infrastructure. And too little water during drought years reduces power generation.
In recent years, floods and landslides have even delayed the construction of dams and power plants.
This causes serious economic risk. Bhutan relies on hydropower exports. Any reduction in power generation can lead to a significant drop in revenue. And domestically, hydropower provides nearly all households with clean energy.
Natural Disasters and Human Settlements
Bhutan’s geography makes it highly prone to earthquakes, landslides, and floods, all of which are only being aggravated by climate change. Rural people in river valleys get the most affected. When a bridge or road is destroyed, entire villages can remain cut off for weeks.
Urban areas are not immune either. Rapid urbanization in cities like Thimphu has increased the occurence of flash floods and as a result, drainage problem during heavy rains. Furthermore, climate change is also expected to increase the risk of heat stress in urban areas, even though Bhutan’s average temperatures are still lower than in many parts of South Asia.
Adaption efforts:
Recognizing these risks, Bhutan has taken proactive steps. In 2006, the country developed its National Adaptation Programme of Action (NAPA), which identified priority areas such as disaster management, water, agriculture, health, and forestry. Some of the key efforts include:
Setting up early warning systems for floods and glacial lake outburst floods (GLOFs).
Promoting afforestation and improving watershed management to reduce landslides.
encouraging climate-smart farming through better irrigation, drought-resistant crops, and better storage facilities.
Making hydropower projects more resilient to flooding.
Training local people in disaster response so they can act quickly in emergencies.
And what makes Bhutan’s approach different is that these steps are not seen as separate from development. They are part of the country’s vision of Gross National Happiness, where the environment and development go hand in hand.
Bhutan’s efforts to protect the environment have made it a global symbol of sustainability. But the reality is that the country is still highly vulnerable to climate change. The risks are increasing every year. To cope up with this vulnerability, Bhutan will need stronger infrastructure, better disaster preparedness, and support for rural people. International support through climate finance and technology will also be required.
What makes this situation unfair is that Bhutan hardly contributes to global emissions, yet it bears an unfair share of the impacts, most of which is caused by industrialized countries.
Bhutan’s example shows how even the most responsible countries can be deeply affected by climate change. Climate change does not recognize borders, and unless countries act together, no one will remain untouched.
भूटान में जलवायु परिवर्तन का प्रभाव
October 27, 2025
भूटान, एक छोटा स्थलरुद्ध देश, दुनिया का एकमात्र कार्बन-निगेटिव देश है। इसके लगभग 70% भूभाग पर जंगल हैं और अधिकांश जनसंख्या ग्रामीण क्षेत्रों में निवास करती है। देश के संविधान में यह सुनिश्चित किया गया है कि कम से कम 60% क्षेत्र में हमेशा वनावरण बना रहे। ये वन न केवल स्वच्छ हवा और जल प्रदान करते हैं, बल्कि देश द्वारा उत्सर्जित कार्बन से कहीं अधिक मात्रा में कार्बन को अवशोषित भी करते हैं।
Ani(Ani)
भूटान की सबसे बड़ी आर्थिक गतिविधि जलविद्युत (Hydropower) है। यह न केवल देश के भीतर लगभग संपूर्ण बिजली की आवश्यकता पूरी करती है, बल्कि भारत को भी निर्यात की जाती है। किसानों को निःशुल्क बिजली दी जाती है ताकि उन्हें लकड़ी जलाने की आवश्यकता न पड़े — इससे कार्बन उत्सर्जन में भारी कमी आई है। चूँकि भूटान अपने पड़ोसी देशों को स्वच्छ ऊर्जा प्रदान करता है, यह सुनिश्चित करता है कि आसपास के क्षेत्रों में कार्बन-गहन ऊर्जा उत्पादन की आवश्यकता न पड़े।
इसका अर्थ है कि भूटान वैश्विक तापवृद्धि में लगभग कोई योगदान नहीं देता।
फिर भी, यह जलवायु परिवर्तन के प्रभावों के प्रति सबसे अधिक संवेदनशील देशों में से एक है, क्योंकि इसका भौगोलिक स्थान इसे प्राकृतिक आपदाओं के जोखिम में डालता है।
सुंदर पहाड़, घाटियाँ और नदियाँ इसकी सुंदरता को बढ़ाती हैं, लेकिन ये ही इसे बाढ़, भूस्खलन और जलवायु परिवर्तन से उत्पन्न अन्य आपदाओं के प्रति अधिक असुरक्षित बनाती हैं।
भूटान की जलवायु विविधता
भूटान का जलवायु स्वरूप एक समान नहीं है। दक्षिणी हिमालय की तलहटी में उष्णकटिबंधीय जलवायु पाई जाती है, जहाँ तापमान 15°C से 30°C के बीच रहता है और वार्षिक वर्षा 2,000 से 5,000 मिमी तक होती है।
देश के मध्य भाग में गर्मियाँ अपेक्षाकृत गर्म होती हैं जबकि सर्दियाँ ठंडी।
उत्तरी भाग में आल्पाइन जलवायु पाई जाती है, जहाँ ग्रीष्म ऋतु छोटी और ठंडी होती है, सर्दियाँ कठोर होती हैं, और वर्षा बहुत कम — लगभग 400 मिमी प्रति वर्ष।
भूटान में अधिकांश वर्षा जून से सितंबर तक दक्षिण-पश्चिम मानसून से होती है, हालांकि इसकी तीव्रता और समय क्षेत्रवार भिन्न होता है।
ये विविधताएँ खेती, जल आपूर्ति और पारिस्थितिक तंत्र को प्रभावित करती हैं, साथ ही जलवायु परिवर्तन से जुड़े जोखिमों को भी बढ़ाती हैं।
हालाँकि यह विविधता जैव विविधता के लिए अनुकूल है, लेकिन इसका अर्थ यह भी है कि जलवायु परिवर्तन के प्रभाव देश में असमान रूप से दिखाई देते हैं।
हिमनद झील फटने से आने वाली बाढ़ (Glacial Lake Outburst Floods)
भूटान में जलवायु परिवर्तन का सबसे स्पष्ट प्रभाव हिमनदों के तेजी से पिघलने के रूप में देखा जा रहा है।
हिमनद भूटान के हिमालयी परिदृश्य का एक महत्वपूर्ण हिस्सा हैं। यही नदियों को पोषित करते हैं जो कृषि और जलविद्युत उत्पादन दोनों के लिए आवश्यक हैं।
हिमालय में बढ़ते तापमान के कारण हिमनद हर दशक में 30 से 60 मीटर तक पीछे हट रहे हैं। रिपोर्टों के अनुसार, 1980 से 2010 के बीच भूटान ने अपने ग्लेशियर क्षेत्र का लगभग 23% हिस्सा खो दिया।
जब बर्फ पिघलती है, तो पीछे झीलें बन जाती हैं जो अचानक फट सकती हैं और भारी बाढ़ ला सकती हैं — इसे हिमनद झील फटने से आने वाली बाढ़ (GLOF) कहा जाता है।
ये झीलें तब बनती हैं जब पिघली हुई बर्फ पानी के रूप में जमा होकर बर्फ, पत्थर या मिट्टी से बनी प्राकृतिक दीवार (मोरैन) के पीछे फंस जाती है। समय के साथ यह दीवार कमजोर पड़ती है, और जब यह टूटती है, तो झील का सारा पानी एक साथ नीचे की ओर बह जाता है। यह प्रवाह अपने साथ चट्टानें, मलबा और मिट्टी बहाकर गाँवों, खेतों, सड़कों और जलविद्युत संयंत्रों को नष्ट कर देता है।
भूटान के पूर्वी हिमालय क्षेत्र में इसकी संवेदनशीलता अधिक है।
1994 में लुग्गे त्शो झील फटने की घटना (Lugge Tsho GLOF) इसका उदाहरण है। इस आपदा में लाखों घन मीटर पानी अचानक बह निकला, जिससे 21 लोगों की मृत्यु हुई, घर और पुल बह गए, और पुनाखा–वांगदू घाटी का उपजाऊ क्षेत्र नष्ट हो गया।
देश में 700 से अधिक हिमनद झीलें हैं, जिनमें से कम से कम 25 "संभावित रूप से खतरनाक" मानी जाती हैं।
थोर्थोर्मी झील इनमें सबसे जोखिमपूर्ण है। यदि इसकी प्राकृतिक दीवार कभी टूट गई, तो नीचे बसे हजारों लोगों की जान खतरे में पड़ सकती है, जिसमें भूटान का सांस्कृतिक केंद्र पुनाखा भी शामिल है।
वर्षा में बदलाव और बाढ़ का खतरा
वर्षा पैटर्न में बदलाव किसानों के लिए एक बड़ी चुनौती बन गया है।
भूटान की आधे से अधिक जनसंख्या खेती पर निर्भर है, और खेती वर्षा पर आधारित है।
कभी-कभी अत्यधिक वर्षा से बाढ़ और भूस्खलन होते हैं, तो कभी कम वर्षा से सूखा पड़ जाता है।
पूर्वी भूटान में हाल के वर्षों में लंबे शुष्क दौर देखे गए हैं।
कभी मानसून देर से आता है, कभी जल्दी समाप्त हो जाता है, और कभी-कभी अचानक तेज़ बारिश से तबाही मच जाती है।
इस अनियमितता से चावल और मक्का जैसी प्रमुख फसलों की पैदावार प्रभावित होती है।
2021 में भारी वर्षा के कारण कई इलाकों में भूस्खलन और बाढ़ आई, जिससे सड़कों और पुलों का नुकसान हुआ, और कई गाँव कट गए। किसानों की फसलें कटाई से ठीक पहले नष्ट हो गईं।
यदि तापमान ऐसे ही बढ़ता रहा, तो चावल की पैदावार में भारी गिरावट की संभावना है — यह एक गंभीर खतरा है, क्योंकि देश पहले से ही खाद्यान्न आयात पर निर्भर है।
जलविद्युत और ऊर्जा सुरक्षा
जलविद्युत भूटान की आर्थिक रीढ़ है।
हालाँकि यह स्वच्छ ऊर्जा प्रदान करती है, लेकिन यह जल और हिमनदों पर निर्भरता के कारण अत्यंत संवेदनशील भी है।
कम बर्फ या वर्षा होने पर नदियों का प्रवाह घट जाता है और बिजली उत्पादन कम हो जाता है।
दूसरी ओर, अत्यधिक बारिश या GLOF जैसी घटनाएँ बाँधों और संयंत्रों को नुकसान पहुँचा सकती हैं।
इन कारणों से देश की अर्थव्यवस्था और राजस्व पर असर पड़ता है, क्योंकि 70% जलविद्युत भारत को निर्यात की जाती है।
देश के भीतर भी यह लगभग हर घर तक बिजली पहुँचाने का साधन है, इसलिए इसका स्थायित्व बेहद महत्वपूर्ण है।
प्राकृतिक आपदाएँ और मानव बस्तियाँ
भूटान का पहाड़ी भूभाग इसे भूकंप, भूस्खलन और बाढ़ जैसी प्राकृतिक आपदाओं के प्रति अत्यधिक संवेदनशील बनाता है।
नदी घाटियों में बसे ग्रामीण इलाकों को इसका सबसे अधिक खामियाजा भुगतना पड़ता है।
सड़क या पुल नष्ट होने पर पूरे गाँव हफ्तों तक कट जाते हैं।
शहरी क्षेत्र भी सुरक्षित नहीं हैं।
राजधानी थिम्फू जैसे शहरों में तेज़ी से हो रहे शहरीकरण के कारण फ्लैश बाढ़ और निकासी (ड्रेनेज) समस्याएँ बढ़ रही हैं।
भविष्य में बढ़ता तापमान हीट स्ट्रेस की समस्या भी ला सकता है।
अनुकूलन प्रयास (Adaptation Efforts)
भूटान ने इन जोखिमों को समझते हुए 2006 में "राष्ट्रीय अनुकूलन कार्ययोजना (NAPA)" तैयार की, जिसमें आपदा प्रबंधन, जल संसाधन, कृषि, स्वास्थ्य और वनों जैसे क्षेत्रों को प्राथमिकता दी गई।
मुख्य कदमों में शामिल हैं –
बाढ़ और हिमनद झील फटने की घटनाओं के लिए प्रारंभिक चेतावनी प्रणाली की स्थापना।
वनीकरण और जलग्रहण क्षेत्र प्रबंधन को प्रोत्साहन देना।
जलवायु-स्मार्ट खेती जैसे सूखा-रोधी फसलें और बेहतर सिंचाई प्रणाली को बढ़ावा देना।
जलविद्युत परियोजनाओं को अधिक टिकाऊ बनाना।
स्थानीय समुदायों को आपदा प्रबंधन प्रशिक्षण देना ताकि वे आपात स्थितियों में तुरंत प्रतिक्रिया दे सकें।
भूटान का दृष्टिकोण अनूठा है क्योंकि उसके लिए पर्यावरण संरक्षण और विकास एक-दूसरे से अलग नहीं, बल्कि “सकल राष्ट्रीय खुशहाली” (Gross National Happiness) का हिस्सा हैं।
भूटान आज वैश्विक स्थिरता का प्रतीक है।
लेकिन सच्चाई यह है कि यह देश जलवायु परिवर्तन के प्रभावों से अत्यंत असुरक्षित है।
इन जोखिमों से निपटने के लिए उसे मजबूत आधारभूत संरचना, बेहतर आपदा तैयारी, ग्रामीण लोगों के लिए समर्थन और अंतरराष्ट्रीय सहयोग की आवश्यकता है।
यह विडंबना है कि भूटान वैश्विक उत्सर्जन में लगभग कोई योगदान नहीं देता, फिर भी उसे उन प्रभावों का सामना करना पड़ता है जो मुख्यतः औद्योगिक देशों के कारण हैं।
भूटान का उदाहरण हमें यह सिखाता है कि चाहे कोई देश कितना भी जिम्मेदार क्यों न हो, जलवायु परिवर्तन की मार से कोई नहीं बच सकता।
इससे निपटने के लिए वैश्विक स्तर पर सामूहिक कार्रवाई ही एकमात्र समाधान है।
भूतानमधील हवामान बदलाचा परिणाम
October 27, 2025
भूतान हा एक छोटा स्थलरुद्ध देश आहे आणि जगातील एकमेव कार्बन-निगेटिव्ह देश म्हणून ओळखला जातो. देशाच्या सुमारे 70% भूभागावर अरण्य आहे आणि लोकसंख्येचा मोठा भाग ग्रामीण भागात राहतो. देशाच्या संविधानात किमान 60% अरण्य क्षेत्र कायम राखणे बंधनकारक करण्यात आले आहे. ही अरण्ये केवळ स्वच्छ हवा आणि पाणी पुरवतात असे नाही, तर देश जितका कार्बन उत्सर्जित करतो त्यापेक्षा अधिक कार्बन शोषून घेतात.
Ani(Ani)
भूतानची अर्थव्यवस्था प्रामुख्याने जलविद्युत निर्मितीवर (Hydropower) आधारित आहे. देशांतर्गत जवळपास सर्व वीज जलविद्युतद्वारे मिळते आणि तिचा मोठा भाग भारतात निर्यात केला जातो. शेतकऱ्यांना मोफत वीज पुरवली जाते, त्यामुळे त्यांना लाकूड जाळण्याची गरज भासत नाही, आणि त्यामुळे कार्बन उत्सर्जनात घट होते. भूतान जेव्हा आपल्या शेजारी देशांना वीज निर्यात करते, तेव्हा तो प्रदेश कार्बन-आधारित उर्जानिर्मितीवर अवलंबून राहत नाही.
याचा अर्थ भूतान जागतिक तापमानवाढीत जवळजवळ काहीच योगदान देत नाही.
तरीदेखील, तो हवामान बदलाच्या परिणामांना सर्वाधिक तोंड देणाऱ्या देशांपैकी एक आहे, कारण त्याचे भौगोलिक स्थान त्याला नैसर्गिक आपत्तींच्या धोक्याखाली ठेवते.
सुंदर पर्वत, दऱ्या आणि नद्या जरी देशाच्या सौंदर्यात भर घालतात, तरी त्या देशाला पूर, भूस्खलन आणि इतर हवामान बदलामुळे होणाऱ्या आपत्तींसाठी असुरक्षित बनवतात.
भूतानचे हवामानिक वैविध्य
भूतानचे हवामान एकसमान नाही. दक्षिणेकडील हिमालयाच्या पायथ्याशी असलेल्या प्रदेशात उष्णकटिबंधीय हवामान आढळते, जिथे तापमान 15°C ते 30°C दरम्यान असते आणि वार्षिक पर्जन्यमान 2,000 ते 5,000 मिमी असते.
मध्यभागी उन्हाळे उबदार आणि हिवाळे थंड असतात, तर उत्तर भागात आल्पाईन हवामान आढळते — थोडेसे उन्हाळे, अत्यंत थंड हिवाळे आणि वर्षाला फक्त सुमारे 400 मिमी पाऊस.
भूतानमध्ये बहुतेक पाऊस जून ते सप्टेंबर दरम्यान येणाऱ्या नैऋत्य मान्सूनमुळे पडतो, परंतु त्याची तीव्रता आणि वेळ प्रदेशानुसार बदलते.
या विविधतेमुळे शेती, जलस्रोत आणि परिसंस्था प्रभावित होतात, तसेच हवामान बदलाशी संबंधित धोके वाढतात.
ही विविधता जैवविविधतेस पोषक असली तरी, हवामान बदलाचे परिणाम देशभरात असमानपणे जाणवतात.
हिमनदी तलाव फुटल्यामुळे येणारे पूर (Glacial Lake Outburst Floods - GLOFs)
भूतानमध्ये हवामान बदलाचा सर्वाधिक दृश्यमान परिणाम म्हणजे हिमनद्या जलद गतीने वितळणे.
या हिमनद्या देशातील नद्यांना पाणी पुरवतात, ज्यावर शेती आणि जलविद्युत निर्मिती दोन्ही अवलंबून आहेत.
हिमालयात वाढत्या तापमानामुळे हिमनद्या दर दशकाला 30 ते 60 मीटर मागे सरकत आहेत. अंदाजानुसार, 1980 ते 2010 दरम्यान भूतानने आपल्या हिमनदी क्षेत्राचा जवळपास 23% भाग गमावला आहे.
हिमनदी मागे सरकल्यावर तयार झालेल्या तलावांमध्ये पाणी साठते आणि ते फुटल्यास अचानक पूर येतो — यालाच हिमनदी तलाव फुटल्यामुळे येणारा पूर (GLOF) म्हणतात.
हे तलाव म्हणजे वितळलेल्या बर्फाचे पाणी जे बर्फ, खडक किंवा मातीच्या नैसर्गिक भिंतीमागे (मोरैन) साठते. कालांतराने ही भिंत कमजोर होते, आणि ती फुटल्यास तलावातील प्रचंड पाणी क्षणार्धात खाली वाहून जाते, खडक, चिखल आणि माती घेऊन गाव, शेती, रस्ते आणि जलविद्युत प्रकल्प उद्ध्वस्त करते.
भूतानच्या पूर्व हिमालयीन प्रदेशात ही समस्या अधिक गंभीर आहे.
1994 मध्ये लुग्गे त्शो तलाव फुटल्याने मोठी आपत्ती आली होती. या पुरात लाखो घनमीटर पाणी वाहून गेले, 21 जणांचा मृत्यू झाला, घरे आणि पूल वाहून गेले, आणि पुनाखा-वांगड्यू दरीतील सुपीक जमिनींचे मोठे नुकसान झाले.
भूतानमध्ये 700 हून अधिक हिमनदी तलाव आहेत, त्यापैकी किमान 25 “संभाव्यतः धोकादायक” मानले जातात.
थोर्थोर्मी तलाव हा सर्वाधिक धोकादायक मानला जातो. त्याचा मोरैन धरण फुटल्यास खालील हजारो लोकांच्या जिवाला धोका निर्माण होऊ शकतो, ज्यात भूतानचे सांस्कृतिक केंद्र पुनाखा देखील समाविष्ट आहे.
पावसाच्या पद्धतीत बदल आणि पूराचा धोका
पर्जन्यमानातील अनियमितता ही शेतकऱ्यांसाठी मोठी समस्या बनली आहे.
भूतानच्या अर्ध्याहून अधिक लोकसंख्या शेतीवर अवलंबून आहे आणि शेती पूर्णपणे पावसावर अवलंबून आहे.
कधी अतिवृष्टीमुळे पूर आणि भूस्खलन होतात, तर कधी पाऊस कमी पडल्याने दुष्काळी स्थिती निर्माण होते.
पूर्व भूतानमध्ये दीर्घ कोरडे हंगाम (dry spells) वाढले आहेत.
कधी मान्सून उशिरा येतो, कधी लवकर संपतो, तर कधी अचानक अतिवृष्टी होऊन हानी पोहोचवतो.
यामुळे भात आणि मका यांसारख्या प्रमुख पिकांच्या उत्पादनात घट होते.
2021 मध्ये अतिवृष्टीमुळे देशभरात भूस्खलन आणि पूर आले, ज्यामुळे रस्ते आणि पूल वाहून गेले आणि काही गावे पूर्णपणे तोडली गेली.
शेतकऱ्यांची पिके कापणीपूर्वीच नष्ट झाली, जे त्यांच्या उपजीविकेसाठी मोठा धक्का होता.
तापमान वाढत राहिल्यास भाताचे उत्पादन आणखी घटेल, ज्यामुळे देशाच्या अन्नसुरक्षेला गंभीर धोका निर्माण होऊ शकतो.
जलविद्युत आणि ऊर्जा सुरक्षितता
जलविद्युत भूतानच्या अर्थव्यवस्थेचा मुख्य आधार आहे आणि देशाच्या 70% वीज उत्पादनाची निर्यात भारतात केली जाते.
परंतु ही उर्जा निर्मिती स्थिर पाण्याच्या प्रवाहावर अवलंबून आहे, जो हिमनद्यांच्या वितळण्यावर आणि पावसावर अवलंबून असतो.
बर्फ कमी झाल्यास उन्हाळ्यात पाण्याचा प्रवाह कमी होतो आणि उत्पादन घटते, तर अतिवृष्टी किंवा पूरांमुळे धरणे आणि वीज प्रकल्पांना हानी पोहोचते.
गेल्या काही वर्षांत पूर आणि भूस्खलनामुळे अनेक वीज प्रकल्पांच्या बांधकामात विलंब झाला आहे.
वीज उत्पादनात घट झाल्यास देशाचे उत्पन्न कमी होते, आणि देशांतर्गत ऊर्जेच्या पुरवठ्यावरही परिणाम होतो.
नैसर्गिक आपत्ती आणि मानवी वस्ती
भूतानचा पर्वतीय भूभाग त्याला भूकंप, भूस्खलन आणि पूरांसाठी अत्यंत संवेदनशील बनवतो.
नद्यांच्या खोऱ्यांमध्ये राहणारे ग्रामीण लोक सर्वाधिक प्रभावित होतात. रस्ते आणि पूल तुटल्याने काही गावे आठवड्यांपर्यंत संपर्कहीन राहतात.
शहरी भागातही समस्या वाढत आहेत.
राजधानी थिम्फू सारख्या शहरांमध्ये जलद शहरीकरणामुळे फ्लॅश पूर आणि ड्रेनेजची समस्या वाढली आहे.
तसेच वाढत्या तापमानामुळे भविष्यात शहरी भागात उष्णतेचा ताण (heat stress) वाढू शकतो.
अनुकूलन प्रयत्न (Adaptation Efforts)
भूतानने या धोका ओळखून 2006 मध्ये “राष्ट्रीय अनुकूलन कृती आराखडा (NAPA)” तयार केला. यात आपत्ती व्यवस्थापन, जलसंपदा, शेती, आरोग्य आणि वने यांना प्राधान्य देण्यात आले.
मुख्य उपक्रमांमध्ये पुढील बाबींचा समावेश आहे:
पूर आणि हिमनदी तलाव फुटण्याच्या घटनांसाठी लवकर चेतावणी प्रणाली (Early Warning Systems) बसविणे
वनीकरण आणि जलग्रहण क्षेत्र व्यवस्थापनाला प्रोत्साहन देणे
जलवायु-स्मार्ट शेती – जसे की दुष्काळप्रतिरोधक पिके, सुधारित सिंचन आणि साठवणुकीच्या सुविधा
जलविद्युत प्रकल्प अधिक टिकाऊ बनवणे
स्थानिक समुदायांना आपत्ती प्रतिसादाचे प्रशिक्षण देणे
भूतानचा दृष्टिकोन वैशिष्ट्यपूर्ण आहे कारण त्याच्यासाठी पर्यावरण आणि विकास वेगळे नाहीत — ते "सकल राष्ट्रीय आनंद" (Gross National Happiness) या संकल्पनेचा भाग आहेत.
भूतान आज जागतिक टिकावाचा आदर्श मानला जातो.
तरीही, हा देश हवामान बदलाच्या दुष्परिणामांना अत्यंत असुरक्षित आहे.
या आव्हानांचा सामना करण्यासाठी मजबूत पायाभूत सुविधा, आपत्ती सज्जता आणि ग्रामीण लोकांसाठी सहाय्य आवश्यक आहे.
त्याचबरोबर आंतरराष्ट्रीय मदत, तंत्रज्ञान आणि हवामान वित्तीय समर्थन अत्यावश्यक आहे.
ही विडंबना आहे की भूतान जागतिक उत्सर्जनात नगण्य योगदान देतो, पण त्याला त्याचे दुष्परिणाम भोगावे लागतात — आणि हे दुष्परिणाम मुख्यतः औद्योगिक देशांच्या कारणास्तव आहेत.
भूतानचे उदाहरण आपल्याला शिकवते की, हवामान बदल हा सीमा न ओळखणारा संकट आहे, आणि जोपर्यंत जग एकत्रितपणे कृती करत नाही, तोपर्यंत कोणीही त्याच्या परिणामांपासून सुरक्षित राहणार नाही.
ભૂટાનમાં હવામાન પરિવર્તનનો પ્રભાવ
October 27, 2025
ભૂટાન, એક નાનું અને ભૂમિબંધ દેશ, વિશ્વનું એકમાત્ર કાર્બન નેગેટિવ દેશ છે. તેના લગભગ 70% વિસ્તાર પર જંગલો છે અને મોટાભાગની વસ્તી ગ્રામિણ વિસ્તારોમાં રહે છે. દેશના બંધારણે નક્કી કર્યું છે કે ઘટમાં ઓછામાં ઓછું 60% વિસ્તાર હંમેશા જંગલોથી ઢંકાયેલો રહે. આ જંગલો માત્ર સ્વચ્છ હવા અને પાણી પૂરાં પાડતા નથી, પણ દેશ જેટલો કાર્બન ઉત્સર્જન કરે છે, તેનાથી ઘણી વધુ માત્રામાં કાર્બન શોષી લે છે.
Ani(Ani)
ભૂટાનની સૌથી મોટી આર્થિક પ્રવૃત્તિ જલવિદ્યુત ઉત્પાદન (Hydropower) છે. દેશની અંદર લગભગ બધી વિજળી હાઈડ્રોપાવર દ્વારા ઉત્પન્ન થાય છે અને તેનો મોટો ભાગ ભારતને નિકાસ થાય છે. ખેડુતોને મફત વિજળી આપવામાં આવે છે જેથી તેઓ લાકડું બળાવવા પર આધાર રાખે નહીં — જેના કારણે કાર્બન ઉત્સર્જનમાં ઘટાડો થાય છે. જ્યારે ભૂટાન પોતાના પડોશી દેશોને સ્વચ્છ ઊર્જા નિકાસ કરે છે, ત્યારે તે ખાતરી કરે છે કે આસપાસના પ્રદેશોમાં કાર્બન આધારિત ઊર્જા ઉત્પાદનની જરૂર ન રહે.
આનો અર્થ એ છે કે ભૂટાન જાગતિક ગરમીમાં લગભગ કોઈ યોગદાન આપતું નથી.
તથાપિ, તે હવામાન પરિવર્તનના પ્રભાવ માટે સૌથી વધુ સંવેદનશીલ દેશોમાંથી એક છે, કારણ કે તેનું ભૂગોળીય સ્થાન તેને કુદરતી આપત્તિઓના જોખમ હેઠળ રાખે છે.
સુંદર પર્વતો, ખીણો અને નદીઓ ભૂટાનને અદભૂત સૌંદર્ય આપે છે, પણ આ જ ભૂ-રૂપરેખા તેને પૂર, ભૂસ્ખલન અને અન્ય હવામાન પરિવર્તનથી સર્જાતી આપત્તિઓ માટે વધુ જોખમી બનાવે છે.
ભૂટાનની હવામાનિક વિવિધતા
ભૂટાનનું હવામાન એકરૂપ નથી. દક્ષિણ હિમાલયના પાદમાં ઉષ્ણકટિબંધિય હવામાન છે, જ્યાં તાપમાન 15°C થી 30°C વચ્ચે રહે છે અને વાર્ષિક વરસાદ 2,000 થી 5,000 મીમી સુધી પડે છે.
દેશના મધ્ય ભાગમાં ઉનાળામાં ગરમી હોય છે પરંતુ શિયાળામાં ઠંડી વધે છે.
ઉત્તર ભાગમાં આલ્પાઇન હવામાન જોવા મળે છે — ટૂંકા અને ઠંડા ઉનાળા, અત્યંત કઠોર શિયાળા અને વર્ષભર ફક્ત 400 મીમી જેટલો વરસાદ.
ભૂટાનમાં મોટાભાગનો વરસાદ જૂનથી સપ્ટેમ્બર વચ્ચે દક્ષિણ-પશ્ચિમ માન્સૂનથી પડે છે, પરંતુ તેની તીવ્રતા અને સમય પ્રદેશ મુજબ બદલાય છે.
આ વૈવિધ્ય ખેતી અને પાણી પુરવઠાને અસર કરે છે અને હવામાન પરિવર્તનના જોખમો વધારી દે છે.
જ્યારે આ વૈવિધ્ય દેશની જૈવવૈવિધ્યતા માટે ફાયદાકારક છે, ત્યારે તેના કારણે હવામાન પરિવર્તનના અસરો દેશભરમાં અસમાન રીતે દેખાય છે.
ભૂટાનમાં હવામાન પરિવર્તનનો સૌથી સ્પષ્ટ અસર હિમનદીઓના ઝડપી પીગળવાથી થાય છે.
આ હિમનદીઓ દેશની નદીઓને પાણી પૂરું પાડે છે, જે ખેતી અને જલવિદ્યુત બંને માટે અગત્યની છે.
હિમાલયમાં વધતું તાપમાન હિમનદીઓને દર દાયકામાં 30 થી 60 મીટર સુધી પાછળ ધકેલી રહ્યું છે. અંદાજ પ્રમાણે 1980 થી 2010 વચ્ચે ભૂટાને પોતાના હિમનદી ક્ષેત્રનો આશરે 23% ભાગ ગુમાવ્યો છે.
હિમનદીઓ પાછળ સરકતાં જાય છે ત્યારે પાણી ભરાયેલા તળાવો રચાય છે. જો એ તળાવો અચાનક ફાટી પડે તો ભારે પૂર આવે છે — જેને હિમનદી તળાવ ફાટી નીકળવાથી આવતો પૂર (GLOF) કહેવાય છે.
આ તળાવો હિમના પીગળેલા પાણીથી બને છે, જે બરફ, પથ્થર અથવા માટીથી બનેલી કુદરતી દિવાલ (મોરેન) પાછળ ફસાઈ જાય છે. સમય જતાં આ દિવાલ નબળી પડી જાય છે. જ્યારે તે તૂટે છે, ત્યારે તળાવનું બધું પાણી એકસાથે નીચે ધસી જાય છે, પથ્થરો, માટી અને કચરો લઈને ગામો, ખેતરો, રસ્તા અને હાઇડ્રોપાવર પ્લાન્ટોનો નાશ કરે છે.
પૂર્વ હિમાલયમાં ભૂટાનની સ્થિતિ ખાસ કરીને જોખમભરી છે.
1994માં લુગ્ગે ત્શો તળાવ ફાટી પડતાં વિનાશક પૂર આવ્યું હતું, જેમાં 21 લોકોનાં મોત થયા, ઘરો અને પુલો તૂટી પડ્યાં અને પુનાખા-વાંગડ્યુ ખીણની ઉર્વર જમીન નષ્ટ થઈ ગઈ.
ભૂટાનમાં 700 થી વધુ હિમનદી તળાવો છે, જેમાંથી ઓછામાં ઓછા 25 “સંભવિત જોખમી” ગણાય છે.
તેમા સૌથી જોખમી થોથોરમી તળાવ છે. જો આ તળાવનું મોરેન ડેમ ક્યારેય તૂટે, તો નીચે વસતા હજારો લોકોના જીવન પર ગંભીર ખતરો ઊભો થઈ શકે છે, જેમાં ભૂટાનનું સાંસ્કૃતિક કેન્દ્ર પુનાખા પણ આવે છે.
વરસાદના પેટર્નમાં ફેરફાર અને પૂરના જોખમ
વરસાદના ઢાંચામાં બદલાવ ખેડુતો માટે ગંભીર પડકાર બની ગયો છે.
ભૂટાનની અડધીથી વધુ વસ્તી ખેતી પર નિર્ભર છે, જે પૂર્ણપણે વરસાદ પર આધારિત છે.
ક્યારેક ભારે વરસાદથી પૂર અને ભૂસ્ખલન થાય છે, તો ક્યારેક ઓછા વરસાદથી સુકા જેવી પરિસ્થિતિ ઊભી થાય છે.
પૂર્વી ભૂટાનમાં છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં લાંબા સુકા સમયગાળા (dry spells) નોંધાયા છે.
ક્યારેક માન્સૂન મોડો આવે છે, ક્યારેક વહેલો પૂરો થાય છે, અને ક્યારેક અચાનક ભારે વરસાદથી વિનાશ થાય છે.
આ અનિયમિતતાને કારણે ભાત અને મકાઈ જેવી મુખ્ય પાકની ઉપજ ઘટી રહી છે.
2021માં ભારે વરસાદથી ઘણા વિસ્તારોમાં ભૂસ્ખલન અને પૂર આવ્યા, જેમાં રસ્તા અને પુલ તૂટી ગયા અને અનેક ગામો અઠવાડિયાઓ સુધી કટોકટીમાં રહ્યા.
ખેડુતોની પેદાશ કાપણી પહેલાં જ નષ્ટ થઈ ગઈ.
જો તાપમાન વધતું જ રહેશે, તો ભાતનું ઉત્પાદન ગંભીર રીતે ઘટશે — જે દેશની ખાદ્ય સુરક્ષા માટે સીધો ખતરો છે.
જલવિદ્યુત અને ઊર્જા સુરક્ષા
જલવિદ્યુત ભૂટાનની અર્થવ્યવસ્થાનો મૂળ આધાર છે.
તે ભારતને પોતાની ઉત્પાદિત વિજળીનો આશરે 70% નિકાસ કરે છે.
પરંતુ હાઇડ્રોપાવર માટે નદીઓમાં સ્થિર અને અનુમાનિત પ્રવાહ જરૂરી છે, જે હિમનદીઓ અને વરસાદ પર આધાર રાખે છે.
હિમ ઓછો પડવાથી ઉનાળામાં પાણી ઘટે છે અને વિજળીનું ઉત્પાદન ઓછું થાય છે, જ્યારે ભારે વરસાદ કે પૂર વખતે ડેમ અને વીજ પ્રોજેક્ટને નુકસાન થઈ શકે છે.
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં પૂર અને ભૂસ્ખલનના કારણે ડેમ નિર્માણમાં વિલંબ થયો છે.
વીજળીનું ઉત્પાદન ઘટે તો દેશની આવક ઘટે છે અને ઘરઆંગણે ઊર્જા પુરવઠા પર પણ અસર પડે છે.
કુદરતી આપત્તિઓ અને માનવી વસાહતો
ભૂટાનનું પહાડી ભૂગોળ તેને ભૂકંપ, ભૂસ્ખલન અને પૂરના જોખમ માટે અત્યંત સંવેદનશીલ બનાવે છે.
નદીની ખીણોમાં રહેતા લોકો પર તેનો સૌથી વધારે પ્રભાવ પડે છે.
જ્યારે રસ્તા અને પુલ તૂટી જાય છે ત્યારે આખા ગામો અઠવાડિયાઓ સુધી અલગ પડી જાય છે.
શહેરી વિસ્તારોમાં પણ સમસ્યાઓ વધી રહી છે.
રાજધાની થિમ્ફૂ જેવા શહેરોમાં વધતા શહેરીકરણના કારણે ફ્લૅશ પૂર અને ડ્રેનેજની સમસ્યા વધી રહી છે.
ઉપરાંત વધતું તાપમાન શહેરોમાં **ગરમીના તાણ (heat stress)**નું જોખમ વધારી શકે છે.
અનુકૂલન પ્રયાસો (Adaptation Efforts)
ભૂટાને આ જોખમોને ધ્યાનમાં રાખીને 2006માં “રાષ્ટ્રીય અનુકૂલન કાર્યક્રમ (NAPA)” તૈયાર કર્યો હતો, જેમાં આપત્તિ વ્યવસ્થાપન, પાણી, કૃષિ, આરોગ્ય અને વન જેવા ક્ષેત્રોને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી હતી.
મુખ્ય પગલાંમાં સમાવેશ થાય છે:
પૂર અને GLOF માટે પ્રારંભિક ચેતવણી પ્રણાલી (Early Warning System) સ્થાપિત કરવી
વનીકરણ અને વોટરશેડ મેનેજમેન્ટને પ્રોત્સાહન આપવું
હવામાન સ્માર્ટ ખેતી જેવી પદ્ધતિઓ — જેમ કે દુષ્કાળ-પ્રતિરોધક પાક, સુધારેલ સિંચાઈ અને સંગ્રહ સુવિધાઓ
હાઇડ્રોપાવર પ્રોજેક્ટોને વધુ ટકાઉ બનાવવું
સ્થાનિક લોકોને આપત્તિ પ્રતિભાવ તાલીમ આપવી
ભૂટાનનો અભિગમ અનોખો છે કારણ કે ત્યાં પર્યાવરણ સંરક્ષણ અને વિકાસ અલગ નથી — તે **“ગ્રોસ નેશનલ હૅપીનેસ” (Gross National Happiness)**ના તત્વમાં એકરૂપ છે.
ભૂટાન આજે જગત માટે ટકાઉ વિકાસનું પ્રતિક છે.
પરંતુ વાસ્તવિકતા એ છે કે તે દેશ હજુ પણ હવામાન પરિવર્તનના અસરો માટે ખૂબ જ નબળો છે.
આ જોખમોનો સામનો કરવા માટે ભૂટાનને મજબૂત બાંધકામ માળખું, ઉત્તમ આપત્તિ તૈયારીઓ અને ગ્રામિણ લોકોને સહાયની જરૂર છે.
સાથે સાથે તેને આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય અને તકનીકી સહાય પણ જરૂરી છે.
આ એક વિપરીત પરિસ્થિતિ છે — ભૂટાન વિશ્વના ઉત્સર્જનમાં લગભગ કોઈ યોગદાન આપતું નથી, છતાં તેને તેના ભયાનક પરિણામોનો સામનો કરવો પડે છે, જેનો મોટો ભાગ ઔદ્યોગિક દેશોના કારણે છે.
ભૂટાનનું ઉદાહરણ બતાવે છે કે હવામાન પરિવર્તન કોઈ સરહદોને ઓળખતું નથી, અને જ્યાં સુધી સમગ્ર વિશ્વ એકસાથે પગલાં નહીં ભરે, ત્યાં સુધી કોઈ દેશ તેની અસરથી અછૂતો નહીં રહે.
భూటాన్లో వాతావరణ మార్పుల ప్రభావం
October 27, 2025
భూటాన్ — హిమాలయ పర్వతాల మధ్యలో ఉన్న చిన్న, భూసంధాన దేశం — ప్రపంచంలో ఏకైక కార్బన్-నెగటివ్ దేశం. దేశంలోని సుమారు 70% ప్రాంతం అడవులతో కప్పబడి ఉంది, మరియు రాజ్యాంగం ప్రకారం కనీసం 60% భూభాగం ఎల్లప్పుడూ అరణ్య ప్రాంతంగా ఉండాలి అని నిబంధన ఉంది. ఈ అడవులు భూటాన్ ఉత్పత్తి చేసే కర్బన ఉద్గారాల కంటే ఎక్కువ కార్బన్ను శోషిస్తాయి.
Ani(Ani)
భూటాన్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో హైడ్రోపవర్ ఉత్పత్తి అత్యంత ముఖ్యమైనది. దేశంలోని దాదాపు మొత్తం విద్యుత్ జలవిద్యుత్ ద్వారా ఉత్పత్తి అవుతుంది, మరియు దాని పెద్ద భాగం భారతదేశానికి ఎగుమతి అవుతుంది. రైతులకు ఉచిత విద్యుత్ అందించడం వల్ల వారు వంట మరియు వేడి కోసం కట్టెలను తక్కువగా ఉపయోగిస్తారు — దీని వల్ల కార్బన్ ఉద్గారాలు తగ్గుతాయి. భూటాన్ తన పొరుగుదేశాలకు శుభ్రమైన శక్తిని ఎగుమతి చేస్తూ, ప్రాంతంలో ఫాసిల్ ఇంధన వినియోగాన్ని తగ్గిస్తోంది.
అందువల్ల, భూటాన్ జాగతిక తాపనలో చాలా తక్కువ భాగస్వామ్యం కలిగి ఉంది, కానీ ఇది వాతావరణ మార్పుల ప్రభావాలకు అత్యంత సున్నితమైన దేశాలలో ఒకటి. పర్వతాలు, లోయలు, మరియు నదులతో నిండిన ఈ దేశం వర్షాలు, వరదలు, భూస్ఖలనం వంటి ప్రకృతి విపత్తులకు ఎక్కువగా గురవుతోంది.
భూటాన్లో వాతావరణ వైవిధ్యం
భూటాన్ వాతావరణం ప్రాంతానికీ ప్రాంతం మారుతుంది.
దక్షిణ భాగంలో ఉష్ణమండల వాతావరణం ఉండి, ఉష్ణోగ్రతలు 15°C నుంచి 30°C వరకు ఉంటాయి మరియు వార్షిక వర్షపాతం 2,000 నుంచి 5,000 మి.మీ. వరకు ఉంటుంది. మధ్య ప్రాంతంలో వేసవిలో వేడి ఎక్కువగా, శీతాకాలంలో చలిగా ఉంటుంది. ఉత్తర ప్రాంతంలో ఆల్పైన్ వాతావరణం ఉంది — చిన్న వేసవులు, తీవ్రమైన శీతాకాలం మరియు తక్కువ వర్షపాతం (సుమారు 400 మి.మీ. మాత్రమే).
భూటాన్లో ప్రధాన వర్షకాలం జూన్ నుండి సెప్టెంబర్ వరకు దక్షిణ-పశ్చిమ మాన్సూన్ ద్వారా వస్తుంది. కానీ వర్షపాతం యొక్క తీవ్రత, వ్యవధి ప్రాంతానికీ వేరుగా ఉంటుంది. ఈ వైవిధ్యం భూటాన్ వ్యవసాయం మరియు నీటి సరఫరాపై ప్రభావం చూపుతుంది.
హిమనదుల సరస్సులు మరియు వాటి ప్రమాదం (Glacial Lake Outburst Floods - GLOFs)
వాతావరణ మార్పు భూటాన్లో హిమనదుల వేగవంతమైన కరుగుదలకు కారణమవుతోంది. ఈ హిమనదులు దేశంలోని నదులకు నీటి ప్రధాన మూలం.
పెరుగుతున్న ఉష్ణోగ్రతల వల్ల హిమనదులు ప్రతి దశాబ్దానికి 30 నుండి 60 మీటర్ల వరకు వెనక్కి తగ్గుతున్నాయి.
1980 నుండి 2010 మధ్య భూటాన్ తన హిమనదుల విస్తీర్ణంలో దాదాపు 23% కోల్పోయింది.
హిమనదులు వెనుకకు సాగే కొద్దీ వాటి వద్ద నీటితో నిండిన సరస్సులు ఏర్పడతాయి. ఈ సరస్సులు బలహీనమైన మంచు లేదా రాతి గోడల వెనుక ఏర్పడతాయి. గోడ విరిగిపోతే భారీగా నీరు కిందికి ధారపడి గామాలు, పంట పొలాలు, రహదారులు మరియు హైడ్రోపవర్ ప్రాజెక్టులను నాశనం చేస్తుంది.
భూటాన్లో 700కిపైగా హిమనది సరస్సులు ఉన్నాయి, వాటిలో కనీసం 25 అత్యంత ప్రమాదకరమైనవిగా గుర్తించబడ్డాయి.
1994లో లుగ్గే త్షో సరస్సు పగలడంతో వచ్చిన వరదల్లో 21 మంది మరణించారు, అనేక వంతెనలు, రహదారులు, పంట పొలాలు ధ్వంసమయ్యాయి.
అందులో అత్యంత ప్రమాదకరమైనది థోతోర్మీ సరస్సు, ఇది పగిలితే పునాఖా ప్రాంతంలోని వేలాది మంది ప్రాణాలకు ముప్పు ఏర్పడుతుంది.
వర్షపాతం మార్పులు మరియు వ్యవసాయం
వర్షపాతం నమూనాలు మారిపోవడం రైతులకు తీవ్రమైన సవాలు.
భూటాన్ ప్రజల్లో సగానికి పైగా వ్యవసాయం మీద ఆధారపడి ఉంటారు, కానీ ఆ వ్యవసాయం పూర్తిగా వర్షపాతంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
కొన్ని ప్రాంతాల్లో భారీ వర్షాలు వరదలు, భూస్ఖలనం కలిగిస్తాయి; మరికొన్ని ప్రాంతాల్లో పొడిగా మారి పంటలు విఫలమవుతాయి.
2021లో వచ్చిన భారీ వర్షాల వల్ల అనేక ప్రాంతాల్లో భూస్ఖలనం మరియు వరదలు సంభవించాయి. రహదారులు, వంతెనలు ధ్వంసమై గ్రామాలు వారం రోజులపాటు ఒంటరిగా మారాయి.
పంటలు కోతకు ముందే నాశనమయ్యాయి.
ఉష్ణోగ్రతలు పెరుగుతూనే ఉంటే, బియ్యం ఉత్పత్తి తగ్గి దేశపు ఆహార భద్రతకు ప్రమాదం ఏర్పడుతుంది.
హైడ్రోపవర్ మరియు ఆర్థిక ప్రభావం
జలవిద్యుత్ భూటాన్ ఆర్థిక వ్యవస్థకు మూలస్థంభం. దేశం తన విద్యుత్ ఉత్పత్తిలో సుమారు 70% భారత్కు ఎగుమతి చేస్తుంది.
కానీ ఈ ప్రాజెక్టులు నదుల నిరంతర ప్రవాహంపై ఆధారపడి ఉంటాయి. హిమనదులు కరుగకపోతే నీటి ప్రవాహం తగ్గిపోతుంది, ఎక్కువ వర్షాలు లేదా వరదలు వస్తే డ్యామ్లు దెబ్బతింటాయి.
ఇటీవలి సంవత్సరాల్లో వరదలు, భూస్ఖలనం కారణంగా డ్యామ్ నిర్మాణంలో ఆలస్యం జరిగింది, దాంతో విద్యుత్ ఉత్పత్తి తగ్గింది, ఆర్థిక వ్యవస్థపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపింది.
సహజ విపత్తులు మరియు నివాసాలు
భూటాన్ యొక్క పర్వత భౌగోళిక నిర్మాణం దీనిని భూకంపాలు, భూస్ఖలనం, వరదల వంటి విపత్తులకు బలహీనంగా చేస్తుంది.
నది లోయల్లో నివసించే ప్రజలు ఎక్కువగా ప్రభావితమవుతున్నారు.
మౌలిక సదుపాయాలు ధ్వంసమైతే గ్రామాలు వారం రోజులపాటు బాహ్య ప్రపంచం నుండి వేరుపడతాయి.
శహరీ ప్రాంతాల్లో కూడా సమస్యలు పెరుగుతున్నాయి.
రాజధాని థింఫూ వంటి నగరాల్లో శహరీకరణ వల్ల ఫ్లాష్ వరదలు, డ్రైనేజ్ సమస్యలు పెరుగుతున్నాయి.
వాతావరణ మార్పు కారణంగా నగరాల్లో ఉష్ణ ఒత్తిడి (Heat Stress) కూడా పెరుగుతోంది.
అనుకూలత ప్రయత్నాలు (Adaptation Efforts)
భూటాన్ 2006లో **జాతీయ అనుకూలన కార్యక్రమం (NAPA)**ని రూపొందించింది.
ఈ ప్రణాళికలో నీటి వనరులు, వ్యవసాయం, అరణ్యాలు, ఆరోగ్యం, విపత్తు నిర్వహణ వంటి రంగాలను ప్రాధాన్యంగా పేర్కొంది.
ప్రధాన చర్యలు:
గ్లేషియల్ లేక్ అవుట్బస్ట్ ఫ్లడ్ (GLOF) హెచ్చరిక వ్యవస్థల ఏర్పాటు
అడవి పునరుద్ధరణ మరియు వాటర్షెడ్ నిర్వహణ
క్లైమేట్-స్మార్ట్ వ్యవసాయం (వర్షాభావ నిరోధక పంటలు, ఆధునిక నీటిపారుదల పద్ధతులు)
టకాస్థాయిలో హైడ్రోపవర్ ప్రాజెక్టుల రూపకల్పన
స్థానిక సమాజాలకు విపత్తు అవగాహన మరియు శిక్షణ
భూటాన్ యొక్క అభివృద్ధి దృక్పథం ప్రత్యేకమైనది — అది పర్యావరణ పరిరక్షణను “గ్రాస్ నేషనల్ హ్యాపినెస్” (Gross National Happiness) సిద్ధాంతంతో ముడిపెట్టింది.
భూటాన్ ఈరోజు ప్రపంచానికి సుస్థిర అభివృద్ధి యొక్క ఆదర్శంగా నిలుస్తోంది.
అయితే వాస్తవం ఏమిటంటే, అది వాతావరణ మార్పుల ప్రభావాలకు అత్యంత సున్నితమైన దేశం.
ఈ సవాళ్లను ఎదుర్కొనడానికి మౌలిక సదుపాయాల బలోపేతం, విపత్తు సిద్ధత, గ్రామీణ ప్రజల సహాయం అవసరం.
అంతేకాకుండా, భూటాన్కు అంతర్జాతీయ ఆర్థిక మరియు సాంకేతిక సహాయం కూడా అవసరం.
ఇది ఒక విరుద్ధ పరిస్థితి — భూటాన్ ప్రపంచ ఉద్గారాలకు చాలా తక్కువగా కారణం అవుతున్నప్పటికీ, దాని ఫలితాలను తీవ్రంగా అనుభవిస్తోంది.
భూటాన్ కథ మనకు ఒక సత్యాన్ని గుర్తు చేస్తుంది:
వాతావరణ మార్పు సరిహద్దులు తెలుసుకోదు.
ప్రపంచం మొత్తం కలిసి చర్యలు తీసుకోకపోతే, ఏ దేశం కూడా దాని ప్రభావం నుండి రక్షితంగా ఉండదు.
ಭೂತಾನ್ನಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳು
October 27, 2025
ಭೂತಾನ್ — ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಚಿಕ್ಕ ಭೂಆವರಿತ ದೇಶ — ಪ್ರಪಂಚದ ಏಕೈಕ ಕಾರ್ಬನ್-ನೆಗಟಿವ್ ದೇಶ. ದೇಶದ ಸುಮಾರು 70% ಪ್ರದೇಶ ಅರಣ್ಯಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನ ಪ್ರಕಾರ ಕನಿಷ್ಠ 60% ಪ್ರದೇಶ ಸದಾ ಅರಣ್ಯವಾಗಿಯೇ ಉಳಿಯಬೇಕು ಎಂದು ನಿಬಂಧನೆ ಇದೆ. ಈ ಅರಣ್ಯಗಳು ಸ್ವಚ್ಛ ಗಾಳಿ ಮತ್ತು ನೀರನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ದೇಶವು ಹೊರಹಾಕುವ ಕಾರ್ಬನ್ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಾರ್ಬನ್ನ್ನು ಶೋಷಿಸುತ್ತವೆ.
Ani(Ani)
ರೈತರಿಗೆ ಉಚಿತ ವಿದ್ಯುತ್ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದ ಅವರು ಅಡುಗೆ ಅಥವಾ ಹೀಟಿಂಗ್ಗೆ ಮರದ ಇಂಧನ ಬಳಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕಾರ್ಬನ್ ಉತ್ಸರ್ಜನೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಭೂತಾನ್ ತನ್ನ ಪಕ್ಕದ ದೇಶಗಳಿಗೂ ಸ್ವಚ್ಛ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪೂರೈಸಿ, ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಬನ್ ಆಧಾರಿತ ಶಕ್ತಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ.
ಅದರಿಂದ, ಭೂತಾನ್ ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆಗೆ ಬಹುತೇಕ ಯಾವುದೇ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅದರ ಭೌಗೋಳಿಕ ಸ್ಥಳದ ಕಾರಣದಿಂದ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಅಪಾಯದಲ್ಲಿರುವ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಪರ್ವತಗಳು, ಕಣಿವೆಗಳು ಮತ್ತು ನದಿಗಳು ಈ ದೇಶದ ಸೌಂದರ್ಯ ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಇವುಗಳೇ ಪ್ರವಾಹಗಳು, ಭೂಕುಸಿತಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಮನದಿಗಳ ಸ್ಫೋಟದಂತಹ ವಿಪತ್ತುಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ.
ಭೂತಾನ್ನ ಹವಾಮಾನ ವೈವಿಧ್ಯತೆ
ಭೂತಾನ್ನಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಸಮಾನವಾಗಿಲ್ಲ.
ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಉಪಉಷ್ಣವಲಯದ ಹವಾಮಾನವಿದ್ದು, ಉಷ್ಣಾಂಶ 15°C ರಿಂದ 30°C ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವಾರ್ಷಿಕ ಮಳೆಯ ಪ್ರಮಾಣ 2,000 ರಿಂದ 5,000 ಮಿಮೀ ವರೆಗೆ ಇದೆ. ಮಧ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬೇಸಿಗೆ ತಾಪಮಾನ ಉಷ್ಣವಾಗಿದ್ದು, ಚಳಿಗಾಲ ತಂಪಾಗಿದೆ. ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆಲ್ಪೈನ್ ಹವಾಮಾನವಿದ್ದು, ಚಳಿಗಾಲ ಕಠಿಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಳೆಯ ಪ್ರಮಾಣ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು 400 ಮಿಮೀ ಮಾತ್ರ.
ಜೂನ್ನಿಂದ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ವರೆಗೆ ದಕ್ಷಿಣ–ಪಶ್ಚಿಮ ಮಳೆಗಾಲದಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಳೆಯು ಬರುತ್ತದೆ. ಮಳೆಯ ಪ್ರಮಾಣ ಮತ್ತು ಸಮಯ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಕೃಷಿ, ನೀರಿನ ಸರಬರಾಜು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಹವಾಮಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ.
ಹಿಮನದಿಗಳ ಸರೋವರ ಸ್ಫೋಟಗಳು (Glacial Lake Outburst Floods – GLOFs)
ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಅತ್ಯಂತ ದೃಶ್ಯಮಾನ ಪರಿಣಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಎಂದರೆ ಹಿಮನದಿಗಳ ಹಿಂಜರಿತ (glacier retreat).
ಈ ಹಿಮನದಿಗಳು ಭೂತಾನ್ನ ನದಿಗಳಿಗೆ ನೀರಿನ ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲ.
ಹಿಮಾಲಯದಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆಯಿಂದ ಹಿಮನದಿಗಳು ಪ್ರತಿದಶಕ 30 ರಿಂದ 60 ಮೀಟರ್ಗಳವರೆಗೆ ಹಿಂಜರಿಯುತ್ತಿವೆ.
1980 ರಿಂದ 2010 ರವರೆಗೆ ಭೂತಾನ್ ತನ್ನ ಹಿಮನದಿಗಳ ಪ್ರದೇಶದ ಸುಮಾರು 23% ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಹಿಮನದಿಗಳು ಹಿಂಜರಿಯುವಾಗ ಅವು ಹಿಂದೆ ಹಿಮನದಿ ಸರೋವರಗಳು ರಚಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ನೀರು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಅಡ್ಡಗಟ್ಟೆಗಳ ಹಿಂದೆ (ಹಿಮ, ಕಲ್ಲು, ಅಥವಾ ಮಣ್ಣಿನಿಂದ) ಸಿಲುಕಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.
ಅಡ್ಡಗಟ್ಟೆ ಬಲಹೀನವಾದಾಗ ಅಥವಾ ಕುಸಿದಾಗ, ಅದು ತಕ್ಷಣ ಸ್ಫೋಟಿಸಿ ಭಾರೀ ಪ್ರವಾಹ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ, ಇದು ಗ್ರಾಮಗಳು, ಕೃಷಿಭೂಮಿ, ರಸ್ತೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ನಾಶಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಭೂತಾನ್ನಲ್ಲಿ 700 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಿಮನದಿ ಸರೋವರಗಳು ಇವೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ 25 ಅತ್ಯಂತ ಅಪಾಯಕರವಾದವು ಎಂದು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಎಚ್ಚರಿಸಿದ್ದಾರೆ.
1994ರಲ್ಲಿ ಲೂಗ್ ತ್ಶೋ ಹಿಮನದಿ ಸರೋವರ ಸ್ಫೋಟದಿಂದ ಪ್ಯೂನಾಖಾ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಭಾರೀ ಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿ 21 ಜನರು ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದರು ಮತ್ತು ಫಲವತ್ತಾದ ಕಣಿವೆ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಹಾನಿಗೊಂಡುವು.
ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಅಪಾಯಕರವಾದುದು ಥೋರ್ಥೋರ್ಮಿ ಸರೋವರ. ಈ ಸರೋವರದ ಅಡ್ಡಗಟ್ಟೆ ಕುಸಿದರೆ, ಪ್ಯೂನಾಖಾ ಕಣಿವೆಯ ಸಾವಿರಾರು ಜನರು ಅಪಾಯಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಬಹುದು.
ಮಳೆಯ ಮಾದರಿಗಳ ಬದಲಾವಣೆ ಮತ್ತು ಕೃಷಿಗೆ ಪರಿಣಾಮ
ಭೂತಾನ್ನ ಕೃಷಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮಳೆಪಾತದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಮಳೆಪಾತದ ಮಾದರಿಗಳು ಬದಲಾಗುತ್ತಿವೆ.
ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಭಾರೀ ಮಳೆ ಬಂದು ಪ್ರವಾಹಗಳು ಮತ್ತು ಭೂಕುಸಿತಗಳು ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ; ಮತ್ತೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪಾಲುಮಳೆ ಬಂದು ಬರಗಾಲದಂತಹ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.
2021ರಲ್ಲಿ ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾರೀ ಮಳೆಯಿಂದ ಅನೇಕ ರಸ್ತೆ ಮತ್ತು ಸೇತುವೆಗಳು ಕೊಚ್ಚಿಹೋಗಿ, ಕೆಲವು ಗ್ರಾಮಗಳು ಹಲವು ದಿನಗಳವರೆಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಳೆದುಕೊಂಡುವು.
ಪಂಟಗಳು ಕೊಯ್ಲಿನ ಮುನ್ನವೇ ಹಾಳಾದುವು.
ಭೂತಾನ್ನ ಪ್ರಮುಖ ಬೆಳೆಗಳಾದ ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಮೆಕ್ಕಜೋಳ ತಾಪಮಾನ ಏರಿಕೆಯಿಂದ ಉತ್ಪಾದನೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುವ ಅಪಾಯ ಇದೆ.
ಇದಲ್ಲದೆ, ಭೂತಾನ್ನ ಸೀಮಿತ ಕೃಷಿಯೋಗ್ಯ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಆಹಾರ ಆಮದುಗಳ ಅವಲಂಬನೆ, ಈ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಗಂಭೀರಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.
ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯ ಭದ್ರತೆ
ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಭೂತಾನ್ನ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆನ್ನೆಲುಬು. ದೇಶದ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಸುಮಾರು 70% ಭಾರತಕ್ಕೆ ರಫ್ತು ಆಗುತ್ತದೆ.
ಆದರೆ ಈ ಶಕ್ತಿ ಉತ್ಪಾದನೆ ನದಿಗಳ ಸ್ಥಿರ ಪ್ರವಾಹದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ.
ಹಿಮನದಿಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗುವ ಮೂಲಕ ಅಥವಾ ಮಳೆಯ ಪ್ರಮಾಣ ಕಡಿಮೆಯಾದರೆ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆ ಕುಸಿಯುತ್ತದೆ.
ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ, ಪ್ರವಾಹಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಮನದಿ ಸರೋವರ ಸ್ಫೋಟಗಳು ಡ್ಯಾಂ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಂಟ್ಗಳಿಗೆ ಹಾನಿ ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ.
ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ರವಾಹ ಮತ್ತು ಭೂಕುಸಿತಗಳಿಂದ ಹೊಸ ಹೈಡ್ರೋ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟುಗಳು ವಿಳಂಬಗೊಂಡಿವೆ, ಇದು ಆರ್ಥಿಕ ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ.
ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಪತ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ವಸತಿ ಪ್ರದೇಶಗಳು
ಭೂತಾನ್ನ ಪರ್ವತಭೂಮಿಯು ಅದನ್ನು ಭೂಕಂಪಗಳು, ಭೂಕುಸಿತಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಹಗಳಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಸಂವೇದನಾಶೀಲವಾಗಿಸಿದೆ.
ಗ್ರಾಮೀಣ ಕಣಿವೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಜನರು ಹೆಚ್ಚು ಹಾನಿಗೊಳಗಾಗುತ್ತಾರೆ.
ರಸ್ತೆ ಅಥವಾ ಸೇತುವೆ ಕೊಚ್ಚಿಹೋದರೆ, ಸಂಪೂರ್ಣ ಗ್ರಾಮಗಳು ವಾರಗಳ ಕಾಲ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗುತ್ತವೆ.
ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ಸಮಸ್ಯೆ ಇದೆ.
ತಿಂಫು ನಗರದ ವೇಗದ ನಗರೀಕರಣದಿಂದ ಫ್ಲ್ಯಾಶ್ ಪ್ರವಾಹಗಳು ಮತ್ತು ನೀರು ನಿಲ್ಲುವ ಸಮಸ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.
ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯಿಂದ ಉಷ್ಣ ಒತ್ತಡ (Heat stress) ಕೂಡ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿದೆ.
ಭೂತಾನ್ನ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು (Adaptation Efforts)
ಭೂತಾನ್ ಸರ್ಕಾರವು 2006ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಕಾರ್ಯ ಕ್ರಮ (NAPA) ರಚಿಸಿತು.
ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ನೀಡಲು ಪ್ರಮುಖ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು —
ಜಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು, ಕೃಷಿ, ಅರಣ್ಯ, ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆ.
ಮುಖ್ಯ ಕ್ರಮಗಳು:
GLOF ಮುನ್ನೆಚ್ಚರಿಕಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆ
ಅರಣ್ಯ ಪುನರುದ್ಧಾರ ಮತ್ತು ವಾಟರ್ಶೆಡ್ ನಿರ್ವಹಣೆ
ಹವಾಮಾನ-ಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಕೃಷಿ (ಬರನಿರೋಧಕ ಬೆಳೆಗಳು, ಉತ್ತಮ ನೀರಾವರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ)
ಹೈಡ್ರೋ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟುಗಳ ಸ್ಥೈರ್ಯವರ್ಧನೆ
ಸ್ಥಳೀಯ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣಾ ತರಬೇತಿ
ಭೂತಾನ್ನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಶಿಷ್ಟ — ಅದು ಪರಿಸರ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು "ಗ್ರಾಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಹ್ಯಾಪಿನೆಸ್" ಎಂಬ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋಣದ ಭಾಗವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತದೆ.
ಭೂತಾನ್ ಇಂದು ಸಸ್ತನೀಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಜಾಗತಿಕ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ.
ಆದರೆ, ವಾಸ್ತವಿಕವಾಗಿ ಅದು ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಅಸಹಾಯಕರಾಗಿದೆ.
ಈ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಬಲವಾದ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ, ಉತ್ತಮ ವಿಪತ್ತು ಸಿದ್ಧತೆ, ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನರ ಬೆಂಬಲ ಅಗತ್ಯ.
ಅದರ ಜೊತೆಗೆ, ಭೂತಾನ್ಗೆ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹವಾಮಾನ ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಹಾಯ ಅಗತ್ಯ.
ಇದು ಒಂದು ವಿಚಿತ್ರ ಅನ್ಯಾಯ: ಭೂತಾನ್ ಜಾಗತಿಕ ಉತ್ಸರ್ಜನೆಗೆ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದರೂ, ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದೆ.
ಭೂತಾನ್ನ ಕಥೆ ನಮಗೆ ಒಂದು ಸ್ಪಷ್ಟ ಪಾಠವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ —
ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ ಗಡಿ ಗುರುತುಗಳನ್ನು ಅರಿಯದು.
ಪ್ರಪಂಚದ ಎಲ್ಲಾ ದೇಶಗಳು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳದಿದ್ದರೆ, ಯಾರೂ ಅದರ ಪರಿಣಾಮದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
Meghna is a highly motivated and experienced freelance content creator with a Master's degree in History and ongoing studies in International Relations from Amity University, Noida. Her commitment lies in making valuable contributions to discussions surrounding climate change and other challenging social concerns. With a strong background in research and writing, Meghna is adept at conducting research, synthesizing information, and creating compelling content that informs, educates, and engages her readers. She has contributed to several academic journals in the past, and her writing reflects a deep understanding of complex social problems and their potential solutions. Meghna's expertise in writing and research, combined with her strong work ethic and attention to detail, make her an asset to any organization or individual looking to create high-quality content that resonates with their target audience. In summary, Meghna is a talented and committed freelance content creator who bring
Leave A Comment