A Stanford University-led study reveals that immersive virtual reality (VR) experiences can significantly enhance people’s emotional connection to climate change. While millions already face the realities of floods, heatwaves, and unpredictable weather, many still perceive climate change as a distant issue. In India, where nearly two-thirds of people report having personally experienced extreme climate events, this sense of detachment remains a major challenge.
The research exposed participants to interactive VR simulations—such as navigating flood-ravaged streets or witnessing drought-stricken regions—which evoked stronger empathy, concern, and motivation to act compared to traditional visuals or data charts. The effect was consistent across political and demographic backgrounds, suggesting VR can overcome common barriers in climate communication.
Researchers emphasize that facts alone are not enough; people need to feel the impact to act on it. As VR technology becomes more affordable and accessible, integrating it into India’s educational programs, awareness campaigns, and community initiatives could transform passive awareness into proactive climate action—helping individuals and societies better understand, relate to, and respond to the urgent climate crisis.
स्टैनफोर्ड विश्वविद्यालय के नेतृत्व में किए गए एक अध्ययन से पता चला है कि वर्चुअल रियलिटी (VR) जैसी इमर्सिव तकनीक लोगों की जलवायु परिवर्तन से जुड़ी भावनात्मक समझ को गहराई से बढ़ा सकती है। जबकि दुनिया भर में लाखों लोग बाढ़, हीटवेव और अनियमित मौसम जैसी चरम घटनाओं का सामना कर रहे हैं, फिर भी बहुत से लोग इस संकट को अपने जीवन से दूर मानते हैं। भारत में, जहाँ लगभग दो-तिहाई लोगों ने स्वयं किसी न किसी चरम जलवायु घटना का अनुभव किया है, यह दूरी और भी स्पष्ट दिखाई देती है।
अध्ययन के दौरान प्रतिभागियों को VR के माध्यम से ऐसे अनुभव कराए गए जैसे बाढ़ग्रस्त गलियों में चलना या सूखे से प्रभावित इलाकों को देखना। परिणामों से पता चला कि ऐसे अनुभव स्थिर चित्रों या आंकड़ों की तुलना में कहीं अधिक सहानुभूति, चिंता और कार्रवाई की प्रेरणा उत्पन्न करते हैं। यह प्रभाव सभी आयु, सामाजिक और राजनीतिक वर्गों में समान रूप से देखा गया।
शोधकर्ताओं का कहना है कि केवल तथ्यों से जागरूकता नहीं बढ़ती — लोगों को जलवायु परिवर्तन का अनुभव कराना जरूरी है। जैसे-जैसे VR तकनीक सस्ती और सुलभ हो रही है, इसे भारत के शिक्षा कार्यक्रमों, जनजागरूकता अभियानों और सामुदायिक पहलों में शामिल कर वास्तविक जलवायु कार्रवाई को प्रोत्साहित किया जा सकता है।
स्टॅनफर्ड विद्यापीठाने केलेल्या एका अभ्यासातून असे स्पष्ट झाले आहे की व्हर्च्युअल रिअॅलिटी (VR) सारख्या तंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून लोकांमध्ये हवामान बदलाबाबतची भावनिक जाणीव अधिक प्रभावीपणे निर्माण करता येते. जगभरात कोट्यवधी लोक पूर, उष्णतेच्या लाटा आणि अनियमित हवामानाच्या तीव्र घटनांचा सामना करत असताना, अनेकांना अजूनही हवामान बदल हा त्यांच्या आयुष्यापासून दूरचा विषय वाटतो. भारतात तर जवळपास दोनतृतीयांश लोकांनी स्वतः काहीतरी तीव्र हवामान घटना अनुभवल्याचे सांगितले आहे, तरीसुद्धा ही दुरावलेली भावना कायम आहे.
या अभ्यासात सहभागी लोकांना VR च्या माध्यमातून पूरग्रस्त शहरांमध्ये चालणे किंवा दुष्काळग्रस्त प्रदेश पाहण्याचा अनुभव देण्यात आला. या अनुभवांमुळे स्थिर चित्रे किंवा आकडे पाहण्यापेक्षा अधिक सहानुभूती, काळजी आणि कृती करण्याची प्रेरणा निर्माण झाली. हा परिणाम सर्व वयोगट, सामाजिक आणि राजकीय पार्श्वभूमीतील लोकांमध्ये सारखाच आढळला.
संशोधकांच्या मते, फक्त आकडे आणि तथ्यांमधून जनजागृती होत नाही — लोकांना हवामान बदल अनुभवायला लावणे आवश्यक आहे. जसजसे VR तंत्रज्ञान अधिक परवडणारे आणि उपलब्ध होत आहे, तसतसे ते भारतातील शिक्षण कार्यक्रम, जनजागृती मोहिमा आणि समुदाय उपक्रमांमध्ये समाविष्ट करून प्रत्यक्ष हवामान कृतीला चालना दिली जाऊ शकते.
સ્ટેનફર્ડ યુનિવર્સિટીના નેતૃત્વ હેઠળ થયેલા એક અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે વર્ચ્યુઅલ રિયાલિટી (VR) જેવી ટેકનોલોજી લોકોમાં હવામાન પરિવર્તન પ્રત્યેની ભાવનાત્મક સમજ અને જોડાણને વધુ મજબૂત બનાવી શકે છે. વિશ્વભરમાં કરોડો લોકો પૂર, ગરમીની લહેરો અને અનિયમિત હવામાન જેવી અતિશય પરિસ્થિતિઓનો સામનો કરી રહ્યા છે, છતાં પણ ઘણાં લોકોને હવામાન પરિવર્તન પોતાનાથી દૂરની બાબત લાગે છે. ભારતમાં, જ્યાં લગભગ બે તૃતિયાંશ લોકોએ પોતાના જીવનમાં અતિશય હવામાન ઘટના અનુભવવાનો દાવો કર્યો છે, ત્યાં પણ આ દુરાવાની લાગણી સ્પષ્ટ દેખાય છે।
અભ્યાસ દરમિયાન ભાગ લેનારાઓને VR દ્વારા પૂરગ્રસ્ત વિસ્તારોમાં ફરવાનો કે દુષ્કાળગ્રસ્ત જમીનનો અનુભવ કરાવ્યો ગયો. પરિણામે, માત્ર સ્થિર તસવીરો કે આંકડાઓની તુલનામાં આ અનુભવો વધુ સહાનુભૂતિ, ચિંતા અને કાર્ય કરવાની પ્રેરણા પેદા કરતા હોવાનું જણાયું. આ અસર રાજકીય, સામાજિક અને વયના તમામ જૂથોમાં સમાન જોવા મળી।
શોધકર્તાઓનું કહેવું છે કે ફક્ત તથ્યો રજૂ કરવાથી જાગૃતિ વધતી નથી — લોકોને હવામાન પરિવર્તનનો અનુભવ કરાવવો જરૂરી છે. જેમ જેમ VR ટેકનોલોજી વધુ સસ્તી અને સરળતાથી ઉપલબ્ધ બની રહી છે, તેમ તેને ભારતના શિક્ષણ કાર્યક્રમો, જનજાગૃતિ અભિયાન અને સમુદાય પહેલોમાં સામેલ કરીને વાસ્તવિક હવામાન પગલાં તરફ પ્રેરણા આપી શકાય છે।
స్టాన్ఫోర్డ్ విశ్వవిద్యాలయం నేతృత్వంలో జరిగిన ఒక అధ్యయనం ప్రకారం, వర్చువల్ రియాలిటీ (VR) వంటి ఆధునిక సాంకేతికత వాతావరణ మార్పుపై ప్రజల భావోద్వేగ అనుబంధాన్ని గణనీయంగా పెంచగలదని వెల్లడించింది. ప్రపంచవ్యాప్తంగా కోట్లాది మంది వరదలు, ఉష్ణతరంగాలు, మరియు అనిశ్చిత వాతావరణ పరిస్థితులను ఎదుర్కొంటున్నప్పటికీ, చాలా మందికి వాతావరణ మార్పు తమ జీవితాల నుంచి దూరంగా ఉన్నదని భావన ఉంది. భారతదేశంలో కూడా దాదాపు రెండు మూడవ వంతు మంది కనీసం ఒక తీవ్ర వాతావరణ ఘటనను అనుభవించినట్లు చెబుతున్నప్పటికీ, ఈ భావోద్వేగ దూరం స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది.
అధ్యయనంలో పాల్గొన్న వారికి VR ద్వారా వరదలతో నిండిన నగరాలు లేదా ఎండిపోయిన భూములను అనుభవించే అవకాశం ఇవ్వబడింది. ఫలితంగా, ఈ అనుభవాలు స్థిర చిత్రాలు లేదా గణాంకాల కంటే ఎక్కువ సహానుభూతి, ఆందోళన మరియు చర్య తీసుకునే ఉత్సాహాన్ని కలిగించాయి. ఈ ప్రభావం వయస్సు, సామాజిక వర్గం, రాజకీయ అభిప్రాయాల పరంగా అందరిలోనూ ఒకే విధంగా కనిపించింది.
శోధకులు చెబుతున్నారు – వాస్తవాలను చెప్పడం మాత్రమే సరిపోదు, ప్రజలు వాతావరణ మార్పును అనుభవించడం అవసరం. VR సాంకేతికత మరింత చవకగా మరియు సులభంగా అందుబాటులోకి వస్తున్న నేపథ్యంలో, దాన్ని భారతదేశంలోని విద్యా కార్యక్రమాలు, అవగాహన ప్రచారాలు మరియు సమాజ ఆధారిత కార్యక్రమాలలో చేర్చడం ద్వారా నిజమైన వాతావరణ చర్యకు ప్రేరణ ఇవ్వవచ్చు.
ಸ್ಟ್ಯಾನ್ಫರ್ಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನದ ಪ್ರಕಾರ, ವರ್ಚುವಲ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ (VR) ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಜನರಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಕುರಿತು ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ಸಾಧನವಾಗಿದೆ. ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಕೋಟ್ಯಂತರ ಜನರು ಪ್ರವಾಹ, ಬಿಸಿಗಾಳಿ, ಮತ್ತು ಅನಿಯಮಿತ ಹವಾಮಾನದಂತಹ ಅತಿವೃಷ್ಟಿ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದ್ದರೂ, ಹಲವರಿಗೆ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ ತಮ್ಮ ಜೀವನದಿಂದ ದೂರದ ವಿಷಯವೆಂದು ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ ಸುಮಾರು ಎರಡು ತೃತೀಯ ಜನರು ತೀವ್ರ ಹವಾಮಾನ ಘಟನೆ ಅನುಭವಿಸಿದ್ದಾಗಿ ಹೇಳಿದರೂ, ಈ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಅಂತರ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತದೆ.
ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದವರಿಗೆ VR ಮೂಲಕ ಪ್ರವಾಹ ಪೀಡಿತ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವದು ಅಥವಾ ಬರದಿಂದ ಬತ್ತಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ನೋಡುವ ಅನುಭವ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ತೋರಿಸಿದಂತೆ, ಇಂತಹ ಅನುಭವಗಳು ಸ್ಥಿರ ಚಿತ್ರಗಳು ಅಥವಾ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಹಾನುಭೂತಿ, ಕಾಳಜಿ ಮತ್ತು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳುವ ಪ್ರೇರಣೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸಿವೆ. ಈ ಪರಿಣಾಮ ಎಲ್ಲ ವಯಸ್ಸು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ಜನರಲ್ಲಿಯೂ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಾಗಿ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ.
ಶೋಧಕರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ – ಕೇವಲ ಅಂಕಿ ಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಸತ್ಯಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನದಿಂದ ಜನಜಾಗೃತಿ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ; ಜನರು ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸಬೇಕು. VR ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಹೆಚ್ಚು ಅಗ್ಗದ ಹಾಗೂ ಸುಲಭವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ, ಅದನ್ನು ಶಿಕ್ಷಣ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಜಾಗೃತಿ ಅಭಿಯಾನಗಳು ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ನೈಜ ಹವಾಮಾನ ಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಪ್ರೇರಣೆ ನೀಡಬಹುದು.
A CSR Initiative of
Designed and Executed by
Implemented by
Technology is a useful servant, but a dangerous master, it was rightly said. Electronic devices have grown into an inevitable part of our daily lives.
