The Supreme Court of India has directed the governments of Punjab and Haryana to submit a detailed report on the measures being taken to prevent stubble burning, one of the key contributors to Delhi’s worsening air quality. The directive comes as the national capital continues to grapple with toxic smog and hazardous pollution levels, prompting urgent calls for accountability and immediate action.
During the hearing, senior advocate and amicus curiae Aparajita Singh raised serious concerns that some farmers in Punjab might be timing their stubble-burning activities to avoid satellite detection. Reports and analyses have suggested that local officials may even be guiding farmers on how to evade monitoring systems. If such practices are indeed occurring, it would mean that the official data on stubble-burning incidents is severely under-reported, undermining the credibility of pollution-control measures and delaying effective mitigation.
The court also noted that the region is currently under Graded Response Action Plan (GRAP) Stage III, even though the Air Quality Index (AQI) has exceeded levels that should trigger Stage IV restrictions. The justices emphasized that with pollution now posing a serious health hazard, it is imperative that authorities implement immediate and concrete measures to protect public health.
A bench comprising Chief Justice B.R. Gavai and Justice K. Vinod Chandran has scheduled the next hearing for November 17. The Court’s intervention underscores the urgent need for Punjab and Haryana to strengthen enforcement, promote alternatives to crop burning, and adopt real-time monitoring systems to curb this recurring environmental crisis.
सुप्रीम कोर्ट ने पंजाब और हरियाणा की सरकारों को निर्देश दिया है कि वे पराली जलाने पर रोक लगाने के लिए उठाए जा रहे कदमों की विस्तृत रिपोर्ट पेश करें। पराली जलाना दिल्ली-एनसीआर में खतरनाक स्तर तक पहुंच चुके वायु प्रदूषण का एक प्रमुख कारण माना जा रहा है। राजधानी में जहरीली धुंध और खराब वायु गुणवत्ता के बीच कोर्ट ने जवाबदेही और तत्काल कार्रवाई की आवश्यकता पर जोर दिया है।
सुनवाई के दौरान वरिष्ठ अधिवक्ता और अमिकस क्यूरी (न्यायालय की सहायक) अपराजिता सिंह ने गंभीर चिंता जताई कि पंजाब में कुछ किसान जानबूझकर पराली जलाने का समय इस तरह तय कर रहे हैं ताकि वह सैटेलाइट की निगरानी से बच सके। रिपोर्टों और विश्लेषणों में यह भी संकेत दिया गया कि कुछ स्थानीय अधिकारी किसानों को निगरानी से बचने के तरीके बता रहे हैं। यदि यह सच है, तो इसका मतलब है कि पराली जलाने की आधिकारिक घटनाओं की संख्या वास्तविक आंकड़ों से कहीं कम दिखाई जा रही है, जिससे प्रदूषण नियंत्रण के प्रयासों की प्रभावशीलता पर सवाल उठता है।
कोर्ट ने यह भी नोट किया कि इस समय क्षेत्र में ग्रेडेड रिस्पॉन्स एक्शन प्लान (GRAP) का तीसरा चरण लागू है, जबकि वायु गुणवत्ता सूचकांक (AQI) ऐसे स्तर पर पहुंच चुका है कि चौथा चरण लागू किया जाना चाहिए। न्यायालय ने कहा कि प्रदूषण अब गंभीर स्वास्थ्य संकट बन चुका है, इसलिए तत्काल और ठोस कदम उठाना अत्यंत आवश्यक है।
मुख्य न्यायाधीश बी.आर. गवई और न्यायमूर्ति के. विनोद चंद्रन की पीठ ने अगली सुनवाई की तारीख 17 नवंबर तय की है। अदालत ने स्पष्ट किया कि पंजाब और हरियाणा को अब सख्त प्रवर्तन, पराली के विकल्पों को बढ़ावा देने और वास्तविक समय निगरानी प्रणाली को मजबूत करने जैसे कदम तुरंत उठाने होंगे ताकि हर साल दोहराए जाने वाले इस प्रदूषण संकट पर स्थायी नियंत्रण पाया जा सके।
सुप्रीम कोर्टने पंजाब आणि हरियाणा सरकारला निर्देश दिला आहे की त्यांनी तुळस जाळणे रोखण्यासाठी उचलल्या जाणाऱ्या उपाययोजनांची सविस्तर अहवाल सादर करावी. तुळस जाळणे दिल्ली-एनसीआरमध्ये गंभीर वायू प्रदूषणाचे मुख्य कारण मानले जाते. राजधानीत जहरीला धुके आणि वायू गुणवत्ता अत्यंत खराब होत असताना, न्यायालयाने जबाबदारी आणि तत्काळ उपाययोजना करण्याची गरज अधोरेखित केली आहे.
सुनावणीदरम्यान वरिष्ठ अधिवक्ता आणि अमिकस क्युअरी अपराजिता सिंग यांनी गंभीर चिंता व्यक्त केली की पंजाबमधील काही शेतकरी सॅटेलाईट निरीक्षण टाळण्यासाठी तुळस जाळण्याचे वेळापत्रक ठरवत आहेत. अहवाल आणि विश्लेषणांनुसार काही स्थानिक अधिकारी शेतकऱ्यांना निरीक्षण टाळण्याचे मार्गदर्शन करत आहेत, असेही सांगितले जाते. हे सत्य असल्यास, तुळस जाळण्याच्या घटनांची अधिकृत नोंद वास्तविकतेपेक्षा खूप कमी आहे, ज्यामुळे प्रदूषण नियंत्रणाच्या उपाययोजनांची प्रभावीता कमी होते.
न्यायालयाने असेही नमूद केले की सध्या या क्षेत्रात ग्रेडेड रिस्पॉन्स अॅक्शन प्लॅन (GRAP) चे तिसरे टप्पा लागू आहे, तरी वायू गुणवत्ता निर्देशांक (AQI) इतका वाढला आहे की चौथा टप्पा लागू होणे आवश्यक आहे. कोर्टने म्हटले की प्रदूषण आता गंभीर आरोग्य धोका निर्माण करत आहे, त्यामुळे तत्काळ आणि ठोस उपाय करणे अत्यावश्यक आहे.
मुख्य न्यायाधीश बी.आर. गवई आणि न्यायमूर्ति के. विनोद चंद्रन यांच्या पिठाने पुढील सुनावणीची तारीख 17 नोव्हेंबर ठरवली आहे. न्यायालयाचे आदेश पंजाब आणि हरियाणाला काटेकोर अंमलबजावणी, तुळस पर्यायांना प्रोत्साहन देणे आणि रिअल-टाइम मॉनिटरिंग प्रणाली मजबूत करण्यास उद्युक्त करतात, ज्यामुळे वारंवार होणाऱ्या या प्रदूषण संकटावर दीर्घकालीन नियंत्रण मिळू शकेल.
સુપ્રીમ કોર્ટે પંજાબ અને હરિયાણા સરકારોને આદેશ આપ્યો છે કે તેઓ પાકના અવશેષ (સ્ટબલ) બર્નિંગ અટકાવવા માટે ઉઠાવવામાં આવેલા પગલાંઓની વિગતવાર અહેવાલ રજૂ કરે. પાકના અવશેષનું દહન દિલ્હી એનસીઆરનું વायु પ્રદૂષણ વધારવાનો મુખ્ય કારણ માનવામાં આવે છે. રાજધાનીમાં ઝેરી ધૂળ અને ખરાબ હવામાનની વચ્ચે કોર્ટે તાત્કાલિક કાર્યવાહી અને જવાબદારી જાળવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો છે.
સુનાવણી દરમિયાન વરિષ્ઠ વકીલ અને એમિકસ ક્વેરી અપરાજિતા સિંઘે ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી કે પંજાબના કેટલાક ખેડુતો સેટેલાઇટ દેખરેખથી બચવા માટે અવશેષ દહનનું સમયનિર્ધારણ કરી રહ્યા છે. અહેવાલો અને વિશ્લેષણ મુજબ કેટલાક સ્થાનિક અધિકારીઓ ખેડુતોને દેખરેખથી બચવાના માર્ગદર્શક સૂચનો આપી રહ્યા હોવાનો પણ સંકેત છે. જો આ સાચું છે, તો સ્ટબલ બર્નિંગ ઘટનાઓનો સત્તાવાર આંકડો વાસ્તવિકતાથી ઘણી ઓછો રહેશે, જે પ્રદૂષણ નિયંત્રણ પ્રયાસોની અસરકારકતાને અડચણ પાડી શકે છે.
કોર્ટે નોંધ્યું કે હાલ આ વિસ્તારમાં ગ્રેડેડ રિસ્પોન્સ એક્શન પ્લાન (GRAP) ત્રીજો તબક્કો લાગૂ છે, છતાં વાયુ ગુણવત્તા સૂચકાંક (AQI) એટલો વધી ગયો છે કે ચોથી તબક્કો લાગુ થવો જોઈએ. કોર્ટે જણાવ્યું કે પ્રદૂષણ હવે ગંભીર આરોગ્ય જોખમ બની ગયું છે, તેથી તાત્કાલિક અને મજબૂત પગલાં લેવું અત્યંત જરૂરી છે.
મુખ્ય ન્યાયાધીશ બી. આર. ગવાઈ અને ન્યાયમૂર્તિ કે. વિનોદ ચંદ્રનની પીઠે આગામી સુનાવણીની તારીખ 17 નવેમ્બરના રોજ નક્કી કરી છે. કોર્ટના આદેશ પંજાબ અને હરિયાણાને કડક અમલ, પાકના અવશેષના વિકલ્પોને પ્રોત્સાહન અને રિયલ-ટાઈમ મોનિટરિંગ સિસ્ટમ મજબૂત બનાવવા પ્રેરિત કરે છે, જેથી પુનરાવર્તિત પ્રદૂષણ સંકટ પર લાંબા ગાળાનો નિયંત્રણ શક્ય બને.
సుప్రీం కోర్టు పంజాబ్ మరియు హర్యాణా ప్రభుత్వాలను పత్తి వేపల దహనం (స్టబుల్ బర్నింగ్) నివారించడానికి తీసుకుంటున్న చర్యల వివరాలను సమర్పించమని ఆదేశించింది. పత్తి వేపల దహనం ఢిల్లీ-ఎన్సీఆర్లో తీవ్ర వాయు కాలుష్యానికి ప్రధాన కారణంగా పరిగణించబడుతోంది. రాజధానిలో విషపూరిత మబ్బు మరియు తగ్గిన వాయు నాణ్యత పరిస్థితుల్లో, కోర్టు తక్షణమే చర్యలు తీసుకోవడం మరియు బాధ్యతను నిర్ధారించడం అవసరం అని హైలైట్ చేసింది.
సునవాణీలో సీనియర్ అడ్వకేట్ మరియు అమికస్ క్యూరీ అపరాజితా సింగ్ కొన్ని పంజాబ్ రైతులు సెటిలైట్ మానిటరింగ్ నుంచి తప్పించుకోవడానికి పత్తి దహనం సమయాన్ని క్రమబద్ధం చేస్తున్నారని తీవ్ర ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు. నివేదికలు మరియు విశ్లేషణలు కొన్ని స్థానిక అధికారులు రైతులను మానిటరింగ్ నుండి తప్పించుకునే మార్గాలు చూపుతున్నారని సూచిస్తున్నాయి. ఇది నిజమైతే, పత్తి దహనం ఘటనల అధికారిక గణాంకాలు వాస్తవానికి తక్కువగా ఉండడం వల్ల కాలుష్య నియంత్రణ ప్రయత్నాల ప్రభావాన్ని తగ్గిస్తుంది.
కోర్టు ప్రస్తుతానికి ఈ ప్రాంతంలో గ్రేడెడ్ రిస్పాన్స్ యాక్షన్ ప్లాన్ (GRAP) మూడవ దశలో ఉందని, అయినప్పటికీ వాయు నాణ్యత సూచిక (AQI) నాల్గవ దశకు ముట్టుకొస్తున్న స్థాయికి చేరుకున్నారని గమనించింది. కోర్టు తెలిపింది, కాలుష్యం ఇప్పుడు తీవ్రమైన ఆరోగ్య సమస్యగా మారినందున, తక్షణమే మరియు సమర్థవంతమైన చర్యలు అవసరం.
చీఫ్ జస్టిస్ బి.ఆర్. గవాయ్ మరియు జస్టిస్ కె. వినోద్ చంద్రన్ సమితి వచ్చే సునవాణీని నవంబర్ 17కి షెడ్యూల్ చేసింది. కోర్టు ఆదేశాలు పంజాబ్ మరియు హర్యాణాకు కఠిన అమలు, పత్తి వేపల ప్రత్యామ్నాయాలను ప్రోత్సహించడం, రియల్-టైమ్ మానిటరింగ్ సిస్టమ్లను బలోపేతం చేయడం ద్వారా ప్రతి సీజనల్ కాలుష్య సంక్షేత్రాన్ని స్థిరంగా తగ్గించేందుకు ప్రేరేపిస్తాయి.
ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಹರಿಯಾಣಾ ಸರ್ಕಾರಗಳಿಗೆ ಸಲಹೆ ನೀಡಿರುವುದು ಪಾರಳಿತ ಬಾಳೆ ಹಣ್ಣು/ತುಂಬಿದ ಹುಲ್ಲಿನ ಸುಡುವಿಕೆ (ಸ್ಟಬಲ್ ಬರ್ನಿಂಗ್) ತಡೆಯಲು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಕ್ರಮಗಳ ವಿವರವಾದ ವರದಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಲು. ಈ ಸುಡುವಿಕೆ ದೆಹಲಿ-ಎನ್ಸಿಆರ್ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ವಾಯು ಮಾಲಿನ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ರಾಜಧಾನಿಯಲ್ಲಿ ವಿಷಕಾರಕ ಧೂಳು ಮತ್ತು ಹಾಳಾದ ವಾಯು ಗುಣಮಟ್ಟದ ನಡುವೆಯೇ ನ್ಯಾಯಾಲಯ ತಕ್ಷಣದ ಕ್ರಮಗಳ ಅಗತ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದೆ.
ಸುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಹಿರಿಯ ವಕೀಲ ಮತ್ತು ಅಮಿಕಸ್ ಕ್ವೇರಿ ಅಪರಾಜಿತಾ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಕೆಲವು ಪಂಜಾಬ್ ರೈತರು ಸ್ಯಾಟಲೈಟ್ ನಿಗಾವಳಿಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಲು ಸುಡುವಿಕೆ ಸಮಯವನ್ನು ಚತುರವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಗಂಭೀರ ಚಿಂತೆ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. ವರದಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳು ಕೆಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ರೈತರಿಗೆ ನಿಗಾವಳಿಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಲು ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಇದು ಸತ್ಯವಾಗಿದ್ದರೆ, ಸುಡುವಿಕೆಯ ಘಟನೆಗಳ ಅಧಿಕೃತ ದಾಖಲಾತಿ ವಾಸ್ತವಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇರುವುದರಿಂದ ಮಾಲಿನ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಣ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವಕ್ಕೆ ತಡೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ.
ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಪ್ರಸ್ತುತ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಗ್ರೇಡಡ್ ರೆಸ್ಪೋನ್ಸ್ ಆಕ್ಷನ್ ಪ್ಲಾನ್ (GRAP) ಮೂರನೇ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಇದ್ದರೂ, ವಾಯು ಗುಣಮಟ್ಟ ಸೂಚ್ಯಂಕ (AQI) ನಾಲ್ಕನೇ ಹಂತವನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸಬೇಕಾದ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಏರಿದೆ ಎಂದು ಗಮನಿಸಿದಿತು. ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ, ಮಾಲಿನ್ಯವು ಈಗ ತೀವ್ರ ಆರೋಗ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆ ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ತಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿದೆ.
ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಬಿ.ಆರ್. ಗವಾಯಿ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಕೆ. ವಿನೋದ್ ಚಂದ್ರನ್ ಸಮಿತಿಯು ಮುಂದಿನ ಸುನಾವಣೆಯನ್ನು ನವೆಂಬರ್ 17ಕ್ಕೆ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದೆ. ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ಆದೇಶಗಳು ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಹರಿಯಾಣಾ ಸರ್ಕಾರಗಳಿಗೆ ಕಠಿಣ ಜಾರಿಗೆ, ಸುಡುವಿಕೆಯ ಪರ್ಯಾಯಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಮತ್ತು ರಿಯಲ್‑ಟೈಮ್ ಮಾನಿಟರಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲು ಪ್ರೇರಣೆಯಾಗಿವೆ, ಇದರಿಂದ ಹವಾಮಾನ ಮಾಲಿನ್ಯದ ಈ ಪునರಾವೃತ್ತಿ ಸಂಕಷ್ಟವನ್ನು ದೀರ್ಘಕಾಲದ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ತರಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.
A CSR Initiative of
Designed and Executed by
Implemented by
Technology is a useful servant, but a dangerous master, it was rightly said. Electronic devices have grown into an inevitable part of our daily lives.
